Келісім комиссиясы. Еңбек заңнамасының негіздері.
(«Қостанай облысының білім және ғылым қызметкерлерінің жергілікті кәсіптік одағы» ҚБ қоғамдық қабылдау бөлмесінің жетекшісі Суворова Нина Владимировна; байланыс телефоны: 54-10-44, сот 87051710177)
Тақырып 10. Еңбек даулары: заңсыз жұмыстан шығару-жұмысқа қайта қабылдау
Заңсыз жұмыстан шығарудың мысалдары
1 мысал. Еріксіз жұмысқа шықпау
Қызметкер ауырып, жұмыс берушіге не болғанын хабарламады. Жұмысқа шыққаннаң кейін қызметкер еңбекке жарамсыздық парағын берді, бірақ басшы оны жұмыстан босатқанын білді.
ҚР ЕК-нің 54-бабына сәйкес, жұмыскердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі және демалыста болуы кезеңінде, еңбек шартын жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзуға жол берілмейді:
- жұмыс беруші – жеке тұлғаның қызметі тоқтатылған (ҚР ЕК 52-б, 1 т, 1 тт)
- жұмыскер жүктілігіне және босануға байланысты демалыста болған, сондай-ақ егер ауру денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган бекітетін еңбекке қабілетсіздіктің неғұрлым ұзақ мерзімі белгіленген аурулар тізбесіне енгізілген жағдайларды қоспағанда, жұмыскер еңбекке уақытша қабілетсіздігі салдарынан қатарынан екі айдан астам уақыт жұмысқа шықпаған жағдайларда бұзылуы мүмкін.
2 мысал. Әйел-аналарды жұмыстан босату.
Көптеген басшылар бала күтімі бойынша демалыста жүрген әйелдерді («декреттік демалыс» деп аталатын), штаттық кестені қысқарту бойынша жұмыстан шығарады.
ҚР ЕК-нің 54-бабына сәйкес жұмыс берушіге жүктілік туралы анықтаманы ұсынған жүкті әйелдермен жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға жол берілмейді:
- қызметкерлер санын немесе штатын қысқарту;
- жұмыс берушінің экономикалық жағдайының нашарлауына әкеп соққан өндіріс, орындалатын жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер көлемінің төмендеуі.
3 Мысал. Бірлі-жарым тәртіптік іс-әрекеттер үшін жұмыстан босату: жұмысқа бірнеше минутқа кешігу, нұсқаулықтарды, регламенттерді және т. б. шамалы бұзғаны үшін.
Тәртіптік теріс қылықтар үшін жұмыс берушіге шарттың бұзылуына жол беруге болады:
- жұмыскер бір жұмыс күні (жұмыс ауысымы) ішінде дәлелді себепсіз үш және одан да көп сағат бойы жұмыста болмаған (ҚР ЕК 52-б, 1- т, 8 тт);
- жұмыс берушіге белгісіз себептер бойынша қызметкердің бір айдан астам жұмыста болмауы (ҚР ЕК 52-б., 1-т., 25 тт);
- тәртіптік жазасы бар қызметкердің еңбек міндеттерін дәлелді себептерсіз қайталап орындамауы немесе қайталап тиісінше орындамауы (ҚР ЕК-нің 52-бабы, 1-тармағы)16).
Барлық үш мысал жұмыс берушінің ҚР Еңбек кодексін бұзғанын және келісу комиссиясының шешімі қызметкердің пайдасына оны жұмысқа қайта алу жолымен қабылданатынын айқын көрсетеді. Жұмыс беруші бұл шешімді дереу орындауға міндетті. Бұл ретте, жұмыс беруші жұмыскерге амалсыз бос жүрген барлық уақыты үшін жалақы төлеуге міндетті (ҚР ЕК-нің 161-бабы, 1-тармағы). Жұмыс беруші жұмысқа қайта алу туралы шешімнің орындалуын кідірткен кезде келісу комиссиясы не сот жұмыскерге шешімнің орындалуы кідіртілген уақыт үшін жалақы немесе жалақыдағы айырма төлеу туралы шешім шығарады (ҚР ЕК-нің 161-бабының 2-тармағы).
