Келісім комиссиясы. Еңбек заңнамасының негіздері.
(«Қостанай облысының білім және ғылым қызметкерлерінің жергілікті кәсіптік одағы» ҚБ қоғамдық қабылдау бөлмесінің жетекшісі Суворова Нина Владимировна; байланыс телефоны: 54-10-44, сот 87051710177)
1-тақырып: Білім беру қызметкерлерінің еңбекақысындағы еңбек даулары
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 1 бабына сәйкес жалақы – жұмыскердің біліктілігіне, орындалатын жұмыстың күрделілігіне, санына, сапасына және жағдайларына қарай еңбек үшін төленетін сыйақы, сондай-ақ өтемақы және ынталандыру сипатындағы төлемдер.
Жалақы – бұл құқықтық қатынастармен, әртүрлі заңнамалық актілермен реттелетін заңды санат:
1. жүйені, еңбекақы мөлшерін, төлем мерзімдерін белгілеу жөніндегі қатынастар еңбек құқығымен реттеледі;
- салықтарды ұстап қалу мөлшері мен тәртібін белгілеу жөніндегі қатынастар – салық заңнамасымен реттеледі;
- зейнетақы тағайындау үшін орташа табысты есептеу қатынастары – әлеуметтік қамсыздандыру құқығы нормаларымен реттеледі;
- төлемеу немесе жалақы төлеуді кешіктіру бойынша қатынастар – еңбек және әкімшілік құқықтармен реттеледі;
- банкроттық кезінде жалақы төлеудің кезектілігі мен мерзімдері бойынша қатынастар – азаматтық заңнамамен реттеледі.
«Білім беру» саласы жалақыны есептеу кезінде жеке болады, өйткені жалақыны есептеу кезінде бірде-бір салада нормативтік апталық жүктеме пайдаланылмайды, бұл «Педагог мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған.
Осы Заңға сәйкес аптасына нормативтік оқу жүктемесі белгіленген:
Мектепке дейінгі ұйымдардың педагогтері үшін, мектепалды даярлық сыныптары (топтары) үшін – аптасына 24 сағат;
Орта білім беру ұйымдарының (мектептер, колледждер), қосымша білім беру ұйымдарының педагогтері үшін-аптасына 18 сағат, ал 2021 жылғы 1 қыркүйектен бастап – аптасына 16 сағат;
Интернат ұйымдарының, демалыс лагерлерінің, колледж жатақханаларының тәрбиешілері үшін – аптасына 30 сағат;
Арнайы білім беру ұйымдарының және жетім балаларға арналған білім беру ұйымдарының тәрбиешілері үшін – аптасына 25 сағат.
Нормативтік оқу жүктемесі не үшін қажет? Онсыз жалақы мөлшерін есептеу мүмкін емес.
Нормативтік апталық оқу жүктемесінің мөлшерін біле отырып, сағаттық жалақы келесідей белгіленеді:
Лауазымдық жалақы (мысалы, 100000 теңге) нормативтік жүктемеге бөлінсін (мысалы, 18 сағат) және басшының бұйрығымен белгіленген жүктемеге көбейтілсін (мысалы, 24 сағат), 100000 теңге/18 сағат х 24 сағат=133333 теңге.
Білім беру қызметкеріне жалақы есептеу өте қарапайым болып көрінеді және ешқандай еңбек даулары болмайды.
Еңбек дауын тудыруы мүмкін жағдайға 1-мысалы: Колледж оқытушысына жүктемені бөлу кезінде ( жылына 360 сағат немесе аптасына 9 сағат) жұмыс беруші сынып жетекшілігі үшін қосымша ақы белгіледі, осы қосымша ақының міндетіне күн сайын (1 сағатқа) бірінші жұпқа өзі сынып жетекшісі болатын топтың білім алушыларының баруын есепке алуды жүргізу үшін жұмысқа келуді бекітті. Сонымен қатар оқытушыға кесте бойынша аптасына 2 жұмыс күні белгіленген. Мұғалім студенттердің сабаққа қатысуын есепке алу үшін колледжге келмеген күндердің бірінде, жұмыс беруші бұл күнді сабаққа қатыспау ретінде қабылдады, сонымен бірге ол сынып жетекшісі үшін қосымша ақы төлеуіді орындау керек деп мәлімдеді. Оқытушы еңбек дауын шешу үшін келісім комиссиясына жүгінді.
Білім берудегі еңбекке ақы төлеу жүйесі «Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысымен айқындалған, оған сәйкес білім беру саласында уақыт бойынша жүйе қолданылады, яғни қызметкерге жалақы оның нақты жұмыс істеген уақыты үшін төленеді, бұл ретте қосымша ақылар, үстемеақылар және уақыт бойынша арттырулар көрсетілмейді.
· Еңбек дауын тудыруы мүмкін жағдайға 2 мысал: Қызметкер бастауыш сынып мұғалімі қызметін атқарады («Бастауыш сынып мұғалімі» мамандығы бойынша орта деңгейдегі дипломы бар), сондай-ақ «Орыс тілі мен әдебиеті мұғалімі» мамандығы бойынша жоғары деңгейдегі дипломы бар. Жоғары білім деңгейі бойынша еңбекақы алуға үміткер.
«Педагог қызметкерлер мен оларға теңестірілген адамдар лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2009 жылғы 13 шілдедегі № 338 бұйрығына сәйкес мұғалімге қойылатын біліктілік талаптары: тиісті мамандық бойынша педагогикалық білім.
«Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысына сәйкес қызметкердің лауазымдық жалақысы білім деңгейіне (жоғары немесе орта) және жұмыс өтіліне қарай белгіленеді. Осы қаулымен басқа талаптар көзделмеген.
Мұғалімнің екі дипломы бар: білімнің орта деңгейі және жоғары білімі бар болғандықтан, еңбекақы білім деңгейін растайтын, өзі ұсынған құжаттардың бірі бойынша төленуі тиіс.
| Буын, саты | · Жұмыс өтілі, жылдар / коэффициенттер | ||||||||||
| 0-1 | 1-2 | 2-3 | 3-5 | 5-7 | 7-10 | 10-13 | 13-16 | 16-20 | 20-25 | Свыше 25 | |
| 4-2 (білім берудің орта деңгейі, бірінші санат) | 3,73 | 3,79 | 3,85 | 3,92 | 3,97 | 4,04 | 4,10 | 4,17 | 4,25 | 4,32 | 4,39
|
| 3-4 (жоғары білім деңгейі, санаты жоқ) | 3,52 | 3,58 | 3,64 | 3,71 | 3,78 | 3,85 | 3,94 | 4,0 | 4,06 | 4,12 | 4,19 |
Сондай-ақ, осы мысалда Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2009 жылғы 13 шілдедегі № 338 бұйрығымен бекітілген Педагог қызметкерлер лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларына сүйене отырып, жоғары білім деңгейі дипломы бар мұғалімге оның атқаратын лауазымы бойынша біліктілік санаты берілмейді (бастауыш сынып мұғалімі). Осыған сүйене отырып, мұғалім лауазымдық жалақыны анықтау үшін оған қандай құжатты ұсынған дұрыс екенін өзі шешуі керек.
Білім беру жүйесіндегі жалақыны басқа жүйелерден есептеу кезіндегі тағы бір айырмашылық – бұл әртүрлі қосымша ақылар, үстеме ақылар мен көтерулердің болуы, олардың бір бөлігі қызметкердің нақты жүктемесінен төленеді, ал бір бөлігі қызметкердің нақты жүктемесіне қарамастан төленеді. Қосымша ақының, үстемеақының және арттырулардың бір бөлігі лауазымдық айлықақыдан, ал бір бөлігі базалық лауазымдық айлықақыдан (БЛЖ) төленеді. Бүгінгі таңда БЛЖ мөлшері – 17697 теңге.
Білім беру қызметкерлерінің жалақысын есептеу
- 1 кезең – мұғалімнің педагогикалық жүктемесін анықтау (мысалы, мұғалім)
Мұғалімнің жүктемесі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген «Орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына» және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 11 мамырдағы № 191 «Мемлекеттік ұйымдар педагогтерінің жалақысын есептеу қағидалары» бұйрығына (бұдан әрі-қағидалар) сәйкес айқындалады.
Мүмкін еңбек дауының 3-мысалы: Жетекші жүктемені біркелкі бөлмеген, мысалы, бір математика мұғаліміне 20 сағат (нормативтен 2 сағатқа артық), басқа математика мұғаліміне – 16 сағат (нормативтен 2 сағатқа аз). Аз жүктемесі бар мұғалім келіспейді.
Ұйым басшысы педагогтердің оқу жүктемесін жылына бір рет жартыжылдық бойынша бөледі, қажет болған жағдайда екінші жартыжылдықтың басында түзетіледі.
«Қостанай облысы әкімдігінің білім басқармасы» ММ мен «Қостанай облысы білім және ғылым ұйымдары қызметкерлерінің жергілікті кәсіптік одағы» ҚБ арасындағы 2021 – 2023 жылдарға арналған әлеуметтік әріптестік туралы Келісімнің 1.21 тармағына сәйкес Жұмыс берушінің оқу жүктемесін бөлу туралы актісі кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып қабылдануы тиіс.
Педагогикалық жұмыстың көлемі бір аптадағы нормативтік жүктемені ескере отырып айқындалады және қызметкердің келісімімен ұжымдық, еңбек шарттарымен, ҚР еңбек заңнамасына сәйкес белгіленеді.
Сонымен қатар, толық оқу жүктемесін қамтамасыз ете алмайтын мұғалімдерге, оқу жүктемесін сағаттың белгіленген нормасына дейін, басқа педагогикалық жұмыспен толықтырған жағдайда толық мөлшерде айына тарифтік мөлшерлемелер келесі жағдайларда төленуі мүмкін:
- Бейнелеу өнері, музыка, ән айту және дене шынықтыру сабақтарының маман-мұғалімдеріне берілуі үшін жағдай жасалған бастауыш сынып мұғалімдеріне
- Денсаулық жағдайы және басқа да себептер бойынша дене тәрбиесі мен ән айту сабақтарын өткізе алмайтын бастауыш сынып мұғалімдеріне
- Орыс және басқа да ұлттық (қазақ емес) оқыту тілдері бар ауыл мектептерінің қазақ тілі мұғалімдеріне
- Қазақ және басқа да ұлттық (орыс емес) тілде оқытатын ауылдық бастауыш мектептердің орыс тілі мұғалімдеріне
- 2 кезең – лауазымдық жалақыны анықтау
Лауазымдық жалақы «Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 31.12.2015 жылғы № 1393 қаулысына сәйкес айқындалады және білім деңгейі мен жұмыс өтіліне байланысты болады.
Мемлекеттік білім беру ұйымдарының қызметкерлеріне лауазымдық айлықақылар, жекелеген қосымша ақылар мен үстемеақылар мөлшерін өзгерту:
- Ағымдағы жылдың бірінші жартысында аттестаттаудан өткен кезде біліктілік санаты үшін қосымша ақы ағымдағы жылдың 1 қыркүйегінен бастап белгіленеді
- Ағымдағы жылдың екінші жартысында аттестаттаудан өту кезінде біліктілік санаты үшін қосымша ақы – ағымдағы жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан бастап белгіленеді
- Жұмыс өтілі ұлғайған күннен бастап
- Құрметті атақ берілген күннен бастап
- Білім алу кезінде – тиісті құжат ұсынылған күннен бастап
Мүмкін еңбек дауының 4-мысалы: қызметкер оқу орнын бітіріп, білім туралы құжат алды-15 маусымда, ал білім туралы құжатты тек 25 қазанда ұсынды, ал лауазымдық жалақыны 15 маусымнан бастап арттыруды талап етеді.
- Ғылым кандидаты, ғылым докторы ғылыми дәрежесін беру кезінде – Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті төралқасының немесе алқасының диплом беру туралы шешімі шыққан күннен бастап жүзеге асырылады.
Ықтимал еңбек дауының 5-мысалы: Алқа шешімі 15 наурызда шығарылды, ал құжат 15 мамырда берілді, бухгалтер құжат ұсынылған сәттен бастап қосымша ақы төлейді, қызметкер шешім шығарылған сәттен бастап қосымша ақы төлеуді талап етеді.
7-мысал басқа ықтимал еңбек дауы: Магистр дәрежесі қызметкерге 2014 жылы берілді. Жұмыс беруші магистр дәрежесі үшін ақы төлеуді 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап жүзеге асырады, бұл қосымша ақы «Педагог мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленгеніне және 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданыста болуына қарай. Қызметкер қарсылық білдіреді.
3. 3 кезең – жалақыны есептеу (ерекшеліктері)
Бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру ұйымдары педагогтерінің жалақысын есептеу тәртібі
- Педагогтердің бір айдағы жалақысы бір айдағы тарифтік ставканы (лауазымдық жалақыны) олардың бір аптадағы нақты жүктемесіне көбейту және алынған туындыны заңда белгіленген бір аптадағы нормативтік оқу жүктемесіне бөлу арқылы есептеледі.
Аптасына нормативтік оқу жүктемесі – 2021 жылғы 1 қыркүйекке дейін 18 сағат;
2021 жылғы 1 қыркүйектен бастап – аптасына 16 сағат.
- Тарифтеу кезінде белгіленген айлық жалақы, жылдың әртүрлі айларындағы апталар мен жұмыс күндерінің санына қарамастан, тарифтеудің қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін, тұрақты болып қалады.
- Каникул кезінде жалақы, каникул басталар алдындағы тарифтеу кезінде белгіленген айлық жалақы есебінен есептеледі.
Еңбек дауын тудыруы мүмкін жағдайдың 8-мысалы: Жұмыскерге жалақы демалыс кезінде нормативтік оқу жүктемесі мөлшерінде, яғни белгіленген нақты жүктемеге қарамастан (бұл ретте жұмыскердің нақты жүктемесі – 24 сағат) 1 ставка (18 сағат) мөлшерінде төленеді.
Жазғы каникул кезінде педагог ретінде жұмысқа қабылданған адамдардың айлық жалақысы оқу жылы басталғанға дейінгі кезең үшін олардың біліктілік санаттары, білім деңгейі мен өтілі ескеріле отырып айқындалатын тарифтік мөлшерлеме (лауазымдық жалақы) есебінен есептеледі.
Еңбек дауын тудыруы мүмкін жағдайдың 9-мысалы: Қызметкердің жалақысы жұмыс өтіліне қарамастан, ең төменгі мөлшері бойынша 1 қыркүйекке дейін лауазымдық жалақы мөлшерінде төленеді.
- Негізгі жұмыс орны бойынша педагогтерге сағат бойынша ақы төлеу сырқаттануына немесе басқа да себептерге байланысты уақытша болмаған мұғалімдердің (оқытушылардың) міндеттерін орындау кезінде қатарынан екі айдан аспайтын мерзімге оқу сағаттары үшін жол беріледі. Бұл ретте, егер сабақтар каникул кезінде жүргізілмесе, осы кезең үшін жалақы есептелмейді.
Еңбек дауын тудыруы мүмкін жағдайдың 10 мысалы: Қызметкер уақытша болмаған мұғалімнің міндеттерін орындау кезінде демалыс уақытында ақы төлеуге үміткер болады, жұмыс беруші қарсылық білдіреді.
- Егер, уақытша болмаған қызметкердің міндеттерін орындау, қатарынан екі айдан астам уақытқа созылса, онда педагогтің жалақысын есептеу жалпы тәртіппен нақты педагогикалық жүктеменің барлық сағаты үшін ауыстыру басталған күннен бастап жүргізіледі. Бұл жағдайда демалыс үшін төлем жасалады.
Еңбек дауын тудыруы мүмкін жағдайдың 11 мысалы: Жұмыс беруші нақты жүктеменің барлық сағаттары үшін төлемді ауыстыру күнінен бастап емес, екі ай өткеннен кейін жүзеге асырады. Қызметкер келіспейді.
Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында (бұдан әрі – ТжКБ ұйымдары) педагогтердің жалақысын есептеу тәртібі
- Жалпы білім беру пәндерінің педагогтерін қоспағанда, ТжКБ ұйымдарының педагогтеріне жыл сайын оқу жылы басталғанға дейін бір айдағы орташа жалақы педагогтің сағаттық тарифтік мөлшерлемесін оған белгіленген жылдық жүктеме көлеміне көбейту және алынған туындыны 10 оқу айына бөлу арқылы есептеледі. Сағатына тарифтік мөлшерлеме айына тарифтік мөлшерлемені (лауазымдық жалақыны) оқу жүктемесінің орташа айлық нормасына бөлу жолымен айқындалады. Белгіленген орташа жалақы педагогке кезекті демалыс күндерін қоспағанда, оқу жылы ішіндегі жұмысы үшін айына есептеледі.
- Оқу жылы ішінде жұмысқа жаңа орналасқан педагогтерге, бір айдағы орташа жалақы, осы педагогтің сағаттық тарифтік ставкасын, оқу жылының соңына дейін қалған толық оқу айларына келетін, оқу жүктемесінің көлеміне көбейту және алынған туындыны, осы айлардың санына бөлу арқылы есептеледі. Бұл жағдайда толық емес жұмыс айы үшін жалақы нақты сағат саны үшін есептеледі.
- Оқу жылы басталғанға дейін жұмысқа жаңа орналасқан педагогтерге, сабақ басталғанға дейінгі жұмысы үшін жалақы олардың білім деңгейі мен педагогикалық жұмыс өтілі ескеріле отырып айқындалған бір айдағы тарифтік ставка есебінен есептеледі.
Еңбек дауын тудыруы мүмкін жағдайдың 12-мысалы: Қызметкердің жалақысы жұмыс өтіліне қарамастан, ең төменгі мөлшері бойынша 1 қыркүйекке дейін лауазымдық жалақы мөлшерінде төленеді, бұл ретте қызметкердің жұмыс өтілі 10 жылдан асады.
4. Қолданыстағы заңнамаға сәйкес педагог орташа жалақысын сақтай отырып, оқу сабақтарынан босатылған жағдайда, оған бөлінген жылдық оқу жүктемесі азаяды:
- жұмыста болмаудың әрбір толық айы үшін – жылдық жүктеменің 1/10 бөлігіне;
- толық емес ай үшін – өткізіп алған жұмыс күндерінің санына қарай жүргізіледі.
- Педагог орташа жалақысын сақтамай, оқу сабақтарынан босатылған жағдайда жылдық оқу жүктемесін азайту да осындай тәртіппен жүргізіледі.
6. Педагог оқу жұмысын іс жүзінде орындаған күндер үшін жүктемені азайту жүргізілмейді (мысалы, еңбекке жарамсыздық парағын берген күні, іссапарға шыққан және одан келген күні).
Білім беру ұйымдарының қызметкерлеріне жоғарылатуларды,
қосымша ақылар мен үстемеақыларды есептеу тәртібі
Қаулымен белгіленген арттырулар, қосымша ақылар мен үстемеақылар сомасы нақты жүктемеге (тәуелсіздікке); базалық лауазымдық айлықақыға (БЛА) немесе лауазымдық айлықақыға (ЛА) қарай есептеледі.
| Үстемеақылар мен қосымша ақының атауы | Үстемеақылар мен қосымша ақылар мөлшері | Есептеледі | Есептеледі | ||
| Нақты жүктемеден | Нақты жүктемеге қарамастан | Базалық лауазымдық жалақыдан (БЛЖ). | Лауазымдық жалақыдан (ЛА) | ||
| Оқу орны жанындағы интернатты меңгергені үшін (егер оқу орындарында интернат меңгерушісі лауазымы көзделмеген жағдайда) | 25% | БЛЖ-дан | |||
| Оқу кабинеттерін (зертханаларды, шеберханаларды, оқу-консультациялық пункттерді) меңгергені үшін) | |||||
| Мектептерде, мектеп-интернаттарда, балалар үйлерінде
· |
20% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| Техникалық және кәсіптік білім беру (бұдан әрі-ТжКБ) ұйымдарында) | 25% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| ·
· Мүмкін еңбек дауының 13-мысалы: Жұмыс беруші кабинеттерді меңгергені үшін қосымша ақы, егер жүктеме нормативтік оқу жүктемесінен аз болса, яғни аптасына 18 сағаттан, мысалы, 9 сағаттан аз болса, нақты жүктемеден төленеді. Қызметкер келіспейді. · |
|||||
| Аралас шеберханалар болған кезде | 30% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| Директор лауазымы көзделмеген мектепті (оның ішінде музыка, көркемсурет мектебін, өнер мектебін және т. б.) басқарғаны үшін | 20% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары лауазымы көзделмеген жеті жылдық музыка мектептерінде, өнер мектептерінде және көркемөнер мектептерінде оқу жұмысына басшылық еткені үшін | 20% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| Оқулықтардың кітапхана қорымен жұмыс істегені үшін | 30% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| Еңбек дауын тудыруы мүмкін жағдайдың 14-мысалы: Қызметкер нақты жүктемеге байланысты кітапхана қорымен жұмыс істегені үшін қосымша ақы талап етеді, мысалы, 1,5 ставка. | |||||
| Кемінде екі арнайы топ (сынып) бар оқу-тәрбие мекемелерінің, жалпы білім беретін мектептер мен мектепке дейінгі ұйымдардың басшыларына ұзақ емдеуді және тәрбиелеудің ерекше жағдайларын қажет ететін тәрбиеленушілермен, мүмкіндіктері шектеулі балалармен жұмыс істегені үшін | 30% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| Сынып жетекшілігі үшін (топ басшылығы) | |||||
| 1-4 сыныптарда | 50% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| 5-11 (12) сыныптарда | 60% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| ТжКБ ұйымдарында | 50% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| Еңбек дауын тудыруы мүмкін жағдайдың 15 мысалы: Егер жүктеме нормативті оқудан аз болса, яғни аптасына 18 сағаттан аз болса, мысалы, 9 сағат ішінде жұмыс беруші сынып жетекшілігі үшін нақты жүктемеден қосымша ақы төлейді. Қызметкер келіспейді.
|
|||||
| · 15 оқушыдан (тәрбиеленушіден) кем оқушылар (тәрбиеленушілер) бар мектептер мен мектеп-интернаттардың сыныптарында (даму мен оқудағы мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған арнаулы түзеу ұйымдарынан, сондай-ақ кәдімгі мектептердің түзеу сыныптарынан басқа) сынып жетекшілігі және дәптерлер мен жазбаша жұмыстарды тексергені үшін лауазымдық айлықақыларына (ставкаларына) қосымша ақылар көрсетілген қосымша ақылардың белгіленген мөлшерінің 50 пайызы мөлшерінде жүргізіледі. Бұл тәртіп сыныптарды кіші топтарға бөлу кезінде де қолданылады. | |||||
| Дәптерлерді және жазбаша жұмыстарды тексергені үшін (дәптерлер мен жазбаша жұмыстарды тексеру үлгілік оқу бағдарламаларында көзделген жағдайда қосымша ақы белгіленеді) | |||||
| 1-4 сынып мұғалімдеріне | 40% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛЖ-дан | ||
| Орыс тілінде оқытатын мектептердегі (сыныптардағы) қазақ және басқа да ұлттық тілдердің, 1-4 сыныптарда осы пәндерді жүргізетін ұлттық тілде оқытатын мектептердегі (сыныптардағы) орыс тілінің мұғалімдеріне | 50% | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| 5-11 сынып мұғалімдеріне, ТжКБ оқытушыларына қазақ, орыс тілдері, басқа да ұлттық тілдер мен әдебиет бойынша жазба жұмыстарын тексергені үшін | 50% | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| 5-11 сынып мұғалімдеріне, ТжКБ оқытушыларына жазба жұмыстарын тексергені үшін: математика, химия, физика, биология, шет тілі, стенография, сызу, құрастыру, техникалық механика білім беру ұйымдарында білім алатын ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балалармен жұмыс істегені үшін | 40% | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| Білім беру ұйымдарында білім алатын ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балалармен жұмыс істегені үшін | 40% | Қызметкердің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтары мен тәрбиелеу колонияларында, техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында, мектептерде, қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінің жанындағы кешкі (ауысымдық) жалпы білім беретін мектептерде және оқу-консультациялық пункттерде және девиантты мінез-құлықты балаларға арналған басқа да мекемелерде балалармен жұмыс істегені үшін | 30% | Қызметкердің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| · Кемтар балалар контингенті бар жетім балалармен және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалармен, балалар үйлерінде, отбасы үлгісіндегі балалар үйлерінде, баспаналарда, жетім балалар мен ата–анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп–интернаттарда жұмыс істегені үшін. Балалар үйлерінде, отбасы үлгісіндегі балалар үйлерінде, баспаналарда, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған, дене немесе ақыл-ой дамуында кемістігі бар, ұзақ емделуге мұқтаж балалар контингенті бар, психикалық дамуы тежелген мектеп-интернаттарда қосымша ақылар екі негіз бойынша белгіленеді (жетім балалармен және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалармен жұмыс істегені үшін және даму мен оқудағы кемтар балалармен жұмыс істегені үшін). | 30% | Қызметкердің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| · Мүгедектерге арналған арнаулы білім беру ұйымдарының қызметкерлеріне мүгедек балалармен жұмыс істегені үшін | 30% | Қызметкердің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| Тәрбиешілердің көмекшілеріне мектепке дейінгі ұйымдарда оқу және тәрбие дезинфекциялық құралдармен жұмыс құралдарымен | 30% | Қызметкердің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| Мүмкін еңбек дауының 16 мысалы: Жұмыс беруші дезинфекциялық құралдармен жұмыс істегені үшін қосымша ақыны тек бір ставкаға, яғни нақты жүктемеге қарамастан жүзеге асырады. Қызметкер келіспейді. | |||||
| Физика, химия, биология, информатика пәндері бойынша негізгі және жалпы орта білім берудің оқу бағдарламаларын, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының мұғалімдері мен оқытушыларына ағылшын тілінде | 200% дейін | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| Ағылшын тілін білуге арналған APTIS (All Purpose Ticket Issuing System – Ол Пупос Тикет Ишун Систем), IELTS (International English Language Testing System – Интенсашнл Инглиш Лангуич Тестин Систем), TOEFL (Test of English as a Foreign Language – Тест оф Инглиш аз Э Форин Лангуич), cept ағылшын тілін білуге арналған APTIS (All Purpose Ticket Issuing System – Ол Пупос Тикет Ишун Систем), (conference of European post and telecommunications – КОНФЕЕРНЦ оф Еуропиан пост энд Телекомюникайшнз), FCE (First Certificate in English – Фаст сертификат Ин Инглиш), EMI (English as the medium of Instruction – Инглиш аз зе МИДИАМ оф интракшин), TKT CLIL (content and Language Integrated Learning – контент энд CEFR (Common European Framework of Reference-Комин ЕУРОПИАН Фремуорк оф референс) шет тілін меңгеру құзыреттілігінің жалпыеуропалық шәкіліне сәйкес B1-ден төмен емес деңгейін растайтын немесе шетел тілін оқытуға мүмкіндік беретін тілдік құзыреттіліктері бар лангуич интеграйтед лунинг);
Базалық лауазымдық жалақыдан 200% – толық батыру режимінде: жалпы білім беретін мектептерде, мамандандырылған Білім беру ұйымдарында 10-11-сыныптарда инвариантты және вариативті компоненттер есебінен және жалпы білім беретін мектептерде, мамандандырылған Білім беру ұйымдарында 7-9-сыныптарда вариативті компонент есебінен сабақтың барлық кезеңдерін ағылшын тілінде өткізу; Базалық лауазымдық жалақыдан 100% – ішінара батыру режимінде: 7-9-сыныптарда вариативті компонент есебінен жалпы білім беретін мектептерде, мамандандырылған Білім беру ұйымдарында сабақтың жекелеген кезеңдерін өткізу, терминологияны және жекелеген бөлімдерді ағылшын тілінде зерделеу. Бұл ретте мұғалімдердің дайындық деңгейі оқу пәнін ағылшын тілінде 100% меңгеруіне сәйкес келеді, оқушылардың дайындық деңгейі-А2 және одан жоғары деңгейде ағылшын тілін 100% меңгеруіне сәйкес келеді және ағылшын тіліндегі оқулықтармен және оқу – әдістемелік кешендермен (оның ішінде билингвальды) қамтамасыз етілу деңгейі де 100%- ды құрайды. |
|||||
| Жаңартылған білім беру мазмұны бойынша бастауыш, негізгі және жалпы орта білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының мұғалімдеріне | 30% | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты | ЛА – дан | ||
| Дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектептер мен мектеп-интернаттардағы бейіндік бағыттағы пәндер бойынша педагогтерге | 40% | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты | |||
| Жекелеген пәндерді тереңдетіп оқытатын оқу орындарының (сыныптардың, топтардың) бейіндік бағыттағы пәндері бойынша педагогтерге; инновациялар, эксперименттер режимінде жұмыс істейтін педагогтерге (лицейлер, гимназиялар, техникалық лицейлер, мектепке дейінгі және жалпы білім беру бағытындағы оқу-тәрбие кешендері), сондай-ақ балаларды тәрбиелеу жөніндегі жұмыс шет тілінде жүргізілетін мектепке дейінгі тәрбие және оқыту ұйымдарында | 20% | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| Педагогтарға туберкулез (туберкулезге қарсы) мекемелерінде, диспансерлерде, санаторийлерде, орталық аудандық ауруханалардың бөлімшелерінде және мектеп-интернаттарда, санаторий үлгісіндегі мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында жұмыс істегені үшін | 60% | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
| Деңгейлік біліктілікті арттырудан өткен және тиісті деңгейдегі бағдарлама бойынша сертификат алған бастауыш, негізгі және жалпы орта білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының мұғалімдеріне. Осы қосымша ақы лауазымдық айлықақыға нақты жүктемені ескере отырып, бірақ заңнамада белгіленген нормативтік оқу жүктемесінен аспайтын мөлшерде белгіленеді. Біліктілік емтиханын тапсырған мұғалімдерге сертификаттың қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін есептеу 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін жүргізіледі. | |||||
| бірінші (жетілдірілген) деңгей | 100% | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты, бірақ заңнамада белгіленген нормативтік оқу жүктемесінен артық емес | ЛА – дан | ||
| екінші (жетілдірілген) деңгей | 70% | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты, бірақ заңнамада белгіленген нормативтік оқу жүктемесінен артық емес | ЛА – дан | ||
| үшінші (жетілдірілген) деңгей | 30% | Мұғалімнің нақты жүктемесіне байланысты, бірақ заңнамада белгіленген нормативтік оқу жүктемесінен артық емес | ЛА – дан | ||
| Бұл ретте, егер көрсетілген қосымша ақыны алуға құқығы бар қызметкер басқа жұмыс берушімен жасалған еңбек шарты негізінде басқа білім беру ұйымында қоса атқаратын болса, онда басқа жұмыс орны бойынша негізгі жұмыс орны бойынша алынатын біліктілік деңгейі үшін қосымша ақыға байланыстырмай, нақты жүктемені ескере отырып, бірақ белгіленген нормативтік оқу жүктемесінен аспайтын біліктілік деңгейі үшін қосымша ақы есептеу жүргізіледі.
Көрсетілген қосымша ақы педагог қызметкерлердің үйде оқыту кезінде өткізген оқу сағаттары үшін де есептеледі. |
|||||
| Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарының өндірістік оқыту шеберлеріне өндірістік оқытуды ұйымдастырғаны үшін. | 100% | Шебердің нақты жүктемесіне байланысты | БЛЖ-дан | ||
|
|||||
| Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын, педагогикалық шеберлік біліктілігі бар білім беру ұйымдарының мұғалімдеріне, педагог-психологтарына. | |||||
| Педагог-шебер | 50% | Педагогтің нақты жүктемесіне байланысты | ЛА-дан | ||
| Педагог-зерттеуші | 40% | Педагогтің нақты жүктемесіне байланысты | ЛА-дан | ||
| Педагог-сарапшы | 35% | Педагогтің нақты жүктемесіне байланысты | ЛА-дан | ||
| Педагог-модератор | 30% | Педагогтің нақты жүктемесіне байланысты | ЛА-дан | ||
| Бұл ретте, егер көрсетілген қосымша ақыны алуға құқығы бар қызметкер басқа жұмыс берушімен жасалған еңбек шарты негізінде басқа білім беру ұйымында қоса атқаратын болса, онда басқа жұмыс орны бойынша негізгі жұмыс орны бойынша алынатын біліктілік деңгейі үшін қосымша ақыға байланыстырмай, нақты жүктемені ескере отырып, біліктілік деңгейі үшін қосымша ақы есептеу жүргізіледі.
Көрсетілген қосымша ақы педагогтің үйде оқыту кезінде өткізген оқу сағаттары үшін де есептеледі. |
|||||
|
|||||
| Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының мұғалімдерін, педагог-психологтарын қоспағанда, біліктілік санаты бар білім беру ұйымдарының педагогтеріне | |||||
| Педагог-шебер | 50% | Педагогтің нақты жүктемесіне байланысты | ЛА-дан | ||
| Педагог-зерттеуші | 40% | Педагогтің нақты жүктемесіне байланысты | ЛА-дан | ||
| Педагог-сарапшы | 35% | Педагогтің нақты жүктемесіне байланысты | ЛА-дан | ||
| Педагог-модератор | 30% | Педагогтің нақты жүктемесіне байланысты | ЛА-дан | ||
| Бұл ретте, егер көрсетілген қосымша ақыны алуға құқығы бар қызметкер басқа жұмыс берушімен жасалған еңбек шарты негізінде басқа білім беру ұйымында қоса атқаратын болса, онда басқа жұмыс орны бойынша негізгі жұмыс орны бойынша алынатын біліктілік деңгейі үшін қосымша ақыға байланыстырмай, нақты жүктемені ескере отырып, біліктілік деңгейі үшін қосымша ақы есептеу жүргізіледі.
Көрсетілген қосымша ақы педагогтің үйде оқыту кезінде өткізген оқу сағаттары үшін де есептеледі. |
|||||
| Біліктілік санаты бар жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарын қоспағанда, білім беру ұйымдарының басшылары мен басшыларының орынбасарларына: | |||||
| 1 санат үшін | 100% | Басшының, басшы орынбасарының нақты жүктемесіне байланысты | ЛА- дан | ||
| 2 санат үшін | 50% | Басшының, басшы орынбасарының нақты жүктемесіне байланысты | ЛА- дан | ||
| 3 санат үшін | 30% | Басшының, басшы орынбасарының нақты жүктемесіне байланысты | ЛА- дан | ||
| Бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру ұйымдарының мұғалімдеріне ғылыми-педагогикалық бағыт бойынша магистр дәрежесі үшін қосымша ақы. Көрсетілген қосымша ақы тиісті дипломы болған кезде белгіленеді және негізгі жұмыс орны бойынша жүргізіледі | 10 АЕК, Республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына | Нақты жүктемеге қарамастан | |||
Еңбек дауын тудыруы мүмкін жағдайдың 20 мысалы: Мұғалімі басқа мектепте қосымша жұмыс істей отырып, магистр дәрежесі үшін қосымша ақы алуға үміткер. Қосымша ақы тек негізгі жұмыс орнында қарастырылған.
|
|||||
| Бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру ұйымдарының педагогтеріне 10 айлық есептік көрсеткіш көлемінде қосымша ақы белгіленген үлгідегі құжаттары болған жағдайда белгіленеді және негізгі жұмыс орны бойынша нақты жүктемеге қарай жүргізіледі:
– Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына сәйкес оқу мерзімі екі жылдан кем емес ғылыми-педагогикалық бағытта және (немесе) ғылыми-педагогикалық бағыттағы білім беру бағдарламалары бойынша ECTS (European Credit Transfer and Accumulation System – Еуропиан Кредит Трансфер энд Акьюмилейшн Систем) 120 академиялық кредиттен кем емес меңгерген магистр дәрежесі үшін (дайындау бағыттары бойынша – 7M011 Педагогика и психология, 7M012 Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту педагогикасы, 7M013 Пәндік мамандануынсыз мұғалімдер дайындау, 7M014 Жалпы дамудың пәндік мамандандыруымен мұғалімдерді дайындау, 7M015 ғылыми-жаратылыстану пәндер бойынша мұғалімдер дайындау, 7M016 Гуманитарлық пәндер бойынша мұғалімдер дайындау, 7M017 тілдер мен әдебиет бойынша мұғалімдерді дайындау, 7M018 Әлеуметтік педагогика мен өзін-өзі тану бойынша мамандар дайындау, 7M019 Арнайы педагогика бойынша мамандар дайындау, 7M021 Өнер, 7M022 Гуманитарлық ғылымдар, 7M023 Тілдер мен әдебиет, 7M031 Әлеуметтік ғылымдар, 7M032 Журналистика және ақпарат, 7M041Бизнес және басқару, 7M042 Құқық, 7M051 Биологиялық және аралас ғылымдар, 7M052 Қоршаған орта, 7M053 Физикалық ғылымдар, 7M054 Математика және статистика, 7M061 Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар, 7M121 Әскери іс, 7M122 Ұлттық қауіпсіздік, 7M123 Қоғамдық қауіпсіздік), сондай-ақ Қазақстан Республикасы Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі мамандықтар жіктеуішіне сәйкес жоғарыда аталған даярлау бағыттарына баламалы мамандықтары бойынша; -педагогикалық бейіндегі магистратураның бағдарламасын қосымша меңгеруден кейін бейінді магистратураны аяқтаған магистрге белгіленеді. |
|||||
| Бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру ұйымдарының мұғалімдеріне тәлімгерлік үшін қосымша ақы | 100% | Нақты жүктемеге қарамастан | БЛА-дан | ||
| Жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша ауылдық жерлерде жұмыс істейтін мамандар үшін жоғары жалақы (тарифтік ставкалар) белгіленеді | 25% | Нақты жүктемеге байланысты | ЛА-дан | ||
| Мемлекеттік мекемелер мен қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне түнгі уақыттағы жұмысы үшін қосымша ақы
|
Сағаттық мөлшерлемеден 50 % | Кешкі сағат 22-ден бастап таңғы сағат 6-ға дейін жұмыстың әр сағатына | |||
| Мемлекеттік мекемелер мен қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне демалыс және мереке күндеріндегі жұмысына қосымша ақы | Сағаттық мөлшерлемеден 50 % | Демалыс және мереке күндеріндегі жұмыстың әр сағатына | |||
| Мемлекеттік мекемелер мен қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне мерзімнен тыс жұмыс істегені үшін
|
Сағаттық мөлшерлемеден 50 % | Мерзімнен тыс жұмыс істегені үшін | |||
| Мемлекеттік мекемелердің және қазыналық кәсіпорындардың негізгі лауазымы (мамандығы) бойынша жұмыс уақытының шегінде қосымша жұмыс орындайтын қызметкерлеріне лауазымдарды қоса атқарғаны (қызметтер көрсету аймағының кеңейгені) үшін қосымша ақы. Көрсетілген қосымша ақылар мемлекеттік мекемелердің, қазыналық кәсіпорындардың басшыларына және олардың орынбасарларына қолданылмайды | Қызметкердің өзінің ЛА-нан 50 %-ға дейін
|
||||
| Мемлекеттік мекемелердің және қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне уақытша болмаған қызметкердің міндеттерін орындағаны үшін қосымша ақы | Нақты көлеміне қарай | ||||
| Ықтимал еңбек дауының 21 мысалы: Жұмыс беруші 50% – дан аспайтын қосымша ақы төлейді, бұл ретте нақты көлемге қарай қосымша ақы төлеуге жол беріледі. | |||||
| Ауыр (ерекше ауыр) қол еңбегі жұмыстарымен және еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және қауіпті (ерекше қауіпті) жұмыстармен айналысатын мемлекеттік және қазыналық кәсіпорындардың жұмыскерлері мен қызметкерлеріне еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен Еңбек жағдайлары зиянды өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың тізімі (тізбесі) негізінде
қосымша ақы |
30% | Нақты жүктемеге байланысты | БЛА-дан | ||
| Техникалық және кәсіптік оқыту ұйымдарында өндірістік оқыту шеберлеріне жұмыс орындарын аттестаттауды жүргізу жағдайында қосымша ақы белгіленсін | |||||
| Дезинфекциялық құралдарды пайдаланатын өндірістік және қызметтік үй-жайларды тазалаушыларға | 20% | Нақты жүктемеге байланысты | БЛА-дан | ||
| Дезинфекциялық құралдарды пайдалана отырып, дәретханаларды жинайтын тазалаушыларға
|
30% | Нақты жүктемеге байланысты | БЛА-дан | ||
| «1-сыныпты жүргізуші» (В, С, Д, Е санаттары болғанда)сыныптық біліктілігі бар жүк және жеңіл автомобильдер, автобустар жүргізушілеріне | 35% | Нақты жүктемеге байланысты | БЛА-дан | ||
| «2-сыныпты жүргізуші» (В, С, Е немесе В, С, Д немесе Д (Д және Е) санаттары болғанда) сыныптық біліктілігі бар жүк және жеңіл автомобильдер, автобустар жүргізушілеріне
|
20% | Нақты жүктемеге байланысты | БЛА-дан | ||
| Бұрынғы Кеңестік Социалистік Республикалар Одағының «Халық» деген құрметті атағы бар және республиканың құрметті атақтарына ие болған қызметкерлерге | 50% | Нақты жүктемесіне қарамастан | БЛА-дан | ||
| Бұрынғы Кеңестік Социалистік Республикалар Одағының «Еңбек сіңірген» құрметті атағы бар және республиканың құрметті атақтарына ие болған қызметкерлерге | 30% | Нақты жүктемесіне қарамастан | БЛА-дан | ||
| Ғылыми дәрежесі үшін қосымша ақы. Көрсетілген қосымша ақы біліктілігі жоғары ғылыми кадрларды аттестаттау жөніндегі уәкілетті орган берген тиісті дипломы болған
кезде белгіленеді және негізгі жұмыс орны бойынша төленеді. |
|||||
| Ғылым кандидаттарына, философия докторларына (PhD), бейіні бойынша докторларға
|
17 МРП | Нақты жүктемесіне қарамастан | |||
| Ғылым докторларына | 34МРП | Нақты жүктемесіне қарамастан | |||
| Персоналдың жұмысын ұйымдастырғанына «Аға» мәртебесі үшін қосымша ақы
Доплата за статус «Старший» за организацию работы персонала |
25% | Нақты жүктемесіне қарамастан | БЛА-дан | ||
| Бөлімшені (кабинетті) меңгергені үшін ұйымның негізгі персоналына қосымша ақы | 50% | Нақты жүктемесіне қарамастан | БЛА-дан | ||
| Мемлекеттік қызметкерлер мен қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне ерекше еңбек жағдайлары үшін үстемақы | 10% | Нақты жүктемеге байланысты | ЛА – дан | ||
| Ықтимал еңбек дауының 22-мысалы: Жұмыс беруші қоса атқарушыларға үстемеақы төлемейді.
|
|||||
1.1. Жұмыс тоқтап қалған жағдайда еңбекақы төлеу
ҚР Еңбек кодексінің 112 – бабына сәйкес жұмыс берушіге және жұмыскерге байланысты емес себептер бойынша бос тұрып қалуды ресімдеу тәртібі және бос тұрып қалу уақытына ақы төлеу шарттары еңбек, ұжымдық шарттарда айқындалады және жалақының ең төмен мөлшерінен кем болмайтын мөлшерде, жұмыс берушінің кінәсінен болғанда-жұмыскердің орташа жалақысының кемінде елу пайызы мөлшерінде белгіленеді. Қызметкердің кінәсінен жол берілген бос тұрып қалу уақытына ақы төленбеуге тиіс.
Ықтимал еңбек дауының 23-мысалы: Жұмыс беруші бос тұрып қалу төлемін ҚР Еңбек кодексіне сәйкес жүзеге асырады, жұмыскер әлеуметтік әріптестік туралы келісімге сәйкес төлемді талап етеді.
- Лауазымдарды қоса атқару, қызмет көрсету аймағын кеңейту кезінде еңбекке ақы төлеу
ҚР ЕК-нің 111-бабына сәйкес қызметкерлерге тапсырылатын қосымша жұмыстар келесі жолдармен жүзеге асырылуы мүмкін:
- лауазымдарды қоса атқару – жұмыскердің еңбек шартында (лауазымдық нұсқаулықта) көзделген өзінің негізгі жұмысымен қатар басқа бос лауазым бойынша қосымша жұмысты орындауы;
Мысалы: негізгі жұмыс – күзетші, қосымша жұмыс – аула сыпырушы; негізгі жұмыс-химия мұғалімі, қосымша жұмыс – химия зертханашысы.
Лауазымдарды қоса атқарғаны үшін ақы төлеу «Аазаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысына сәйкес лауазымдық жалақысының 50% – ына дейінгі мөлшерде жүзеге асырылады.
Бұл ретте осы қосымша ақы басшының және басшының орынбасарларына қолданылмайды.
- қызмет көрсету аймақтарын кеңейту – жұмыскердің еңбек шартында (лауазымдық нұсқаулықта) көзделген өзінің негізгі жұмысымен қатар жұмыс күнінің (ауысымның) белгіленген ұзақтығы ішінде қосымша жұмысты орындауы;
Мысалы: негізгі жұмыс – бөлмені тазалаушы 1 ставкамен және қосымша жұмыс – бөлмені тазалаушы – 0,5 ставка.
Қызмет көрсету аймағын кеңейту үшін ақы төлеу «Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысына сәйкес лауазымдық жалақысының 50% – ына дейінгі мөлшерде жүзеге асырылады.
Ықтимал еңбек дауының 24-мысалы: Басшының орынбасары мұғалім лауазымын біріктіруге рұқсат сұрайды. Жұмыс беруші мұғалім лауазымын қоса атқарудан бас тартады.
- Жалақыдан ұстап қалу
Қызметкердің өтінішінсіз жалақыдан ұстап қалу – зейнетақы жарналары мен табыс салығы жүргізіледі.
Қызметкердің өтініші бойынша жалақыдан ұстап қалу жүргізіледі – кәсіподақ жарналары.
Артық есептелген жалақы болған жағдайда ұстап қалу қызметкердің келісімімен (өтініші бойынша) жүргізіледі.
Қалған жағдайларда (оның ішінде қызметкер жалақыдан ұстап қалуға қарсылық білдірген кезде) – жалақыдан ұстап қалу тек сот шешімі бойынша жүргізіледі (ҚР Еңбек кодексінің 137-бабы).
Ықтимал еңбек дауының 25 мысалы: Есепші кәсіподақ жарнасын жалақыдан есептелген 1% мөлшерінде ұстап қалды. Қызметкер кәсіподақ жарналарын ұстап қалу туралы басшыға өтініш берген жоқ.
Басқа ықтимал еңбек дауының 26-мысалы: Қаржылық бақылау актісімен мұғалімге 52000 теңге көлемінде еңбекақыны артық төлеу белгіленген. Есепші мұғалімнен осы соманы ұстайды. Мұғалім ұстауға келісім бермеді.
- Жалақы төлеу мерзімдері.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 134-бабының 1-тармағына сәйкес жалақы айына кемінде бір рет, келесі айдың бірінші онкүндігінен кешіктірілмей төленеді. Жалақы төленетін күн еңбек шартында, ұжымдық шартта көзделеді.
Ықтимал еңбек дауының 27 мысалы: Ұжымдық шартта жалақы төлеу мерзімі ағымдағы айдың 30 – на дейін белгіленген. Жұмыс беруші келесі айдың 2-інде жалақы төлеуді жүзеге асырды. Қызметкер жалақыны төлемеу үшін әр кешіктірілген күн үшін айыппұл талап етеді.
- Қосымша ақшалай төлемдер
«Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысының 5-тармағына сәйкес басшының қаражат үнемделген және қызметтер, тауарлар, жұмыстар үшін кредиторлық берешек болмаған жағдайда қызметкерлерге сыйлықақы беруге, материалдық көмек көрсетуге және үстемеақылар белгілеуге құқығы бар.
Ықтимал еңбек дауының 28 мысалы: Қызметкер Ұжымдық шарттың шартына сілтеме жасай отырып, материалдық көмек көрсетуге өтініш жазды. Жұмыс беруші үнемдеудің болмауына байланысты бас тартты.
- Қашықтықтан білім беру технологиялары негізінде оқыту жүргізу кезінде
педагогтердің жалақысын есептеу
(«кезекші» сыныпта және қашықтықтан оқыту сыныбында білім алушыларды оқыту мысалында)
Қашықтықтан білім беру технологиялары негізінде оқыту жүргізу кезінде педагогке жалақыны есептеу «Мемлекеттік ұйымдар педагогтерінің жалақысын есептеу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 11 мамырдағы № 191 бұйрығына (46-т.) сәйкес күндізгі оқу кезіндегідей жүргізіледі. Атап айтқанда: жалақы қызметкердің біліктілігіне, өтіліне және санатының болуына байланысты, ұйымның бірінші басшысы бөлетін және аптасына нормативтік жүктемені ескере отырып анықталатын оқу жүктемесіне байланысты есептеледі.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 103-бабының 1-тармағына сәйкес жалақы қызметкерге жұмыс уақытын есепке алу бойынша жұмыс берушінің құжаттарында ескерілген, нақты жұмыс істеген уақыты үшін төленеді. Яғни, егер қызметкер (мұғалім, оқытушы) екі сыныпта (топта) жұмыс істесе: «кезекші сынып (топ)» және қашықтықтан оқытатын сынып (топ) болса, онда мұндай қызметкерге ақы төлеу әрбір сыныпқа (топқа) нақты жұмсалған уақыттан жүргізілуге тиіс.
Ықтимал еңбек дауының 29 мысалы: Мұғалім екі сыныпта (кезекші сынып және қашықтықтан оқытатын сынып (топ) жұмыс істейді. Жұмыс беруші қызмет көрсету аймағын кеңейту үшін 40% мөлшерінде қосымша ақы төлейді.
- Қызметкерге жалақының құрамдас бөліктері туралы хабарлау
2021-2023 жылдарға арналған Әлеуметтік әріптестік туралы келісімнің 6.12 тармағына сәйкес «Қостанай облысы әкімдігінің білім басқармасы» ММ және «Қостанай облысы білім және ғылым ұйымдары қызметкерлерінің жергілікті кәсіптік одағы» ҚБ арасында жұмыс берушілер әрбір жұмыскерге жалақы төленетін күні оған тиесілі жалақының құрамдас бөліктері, жүргізілген ұстап қалулардың, оның ішінде аударылған міндетті зейнетақы жарналарының мөлшерлері мен негіздері туралы, төленуге жататын жалпы сома туралы әрбір жұмыскерге жазбаша нысанда хабарлауға міндеттеме қабылдайды. Осы талап Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің (бұдан әрі-ҚР ЕК) 113-бабында да көзделген.
Мүмкін еңбек дауының 30 мысалы: Қызметкер басшыға хабарламада аударылған міндетті зейнетақы жарналарының сомасы көрсетілмегені туралы талап қояды.
Келесі вебинарға тапсырма
Осы материал бойынша «Білім беру қызметкерлерінің еңбекақысындағы еңбек даулары» ықтимал еңбек дауларының басқа мысалдарын анықтап, электрондық мекен-жайға жіберу: ek_shop@bk.ru
- Оқу тақырыптарын өз бетінше зерттеу:
2.1. Тақырып 2. Арнайы киім, арнайы аяқ киім, жеке қорғаныш құралдарын беру кезіндегі еңбек даулары;
2.2. Тақырып 3. Қызметкермен еңбек шартын сынақ мерзімінде бұзу бойынша еңбек даулары
