Еңбек шартын жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзу

(жеңілдіктер, өтемақылар)

2. Еңбек шарт Жұмыскердің жазбаша келісімімен хабардар ету мерзімі аяқталғанға дейін бұзылуы  мүмкін.

(ҚР ЕК 56 б, 2 т.).

3. Жұмыс беруші маусымдық жұмыстарда істейтін жұмыскерді еңбек шартының алда бұзылатыны туралы күнтізбелік жеті күн бұрын жазбаша хабардар етуге міндетті.

(ҚР ЕК 134 б. 5 т.).

4. Жұмыс беруші ұйымның таратылуы туралы актіні және оннан астам жұмыскерлердің бір мезгілде жаппай жұмыстан босатылуы туралы Жергілікті кәсіподақтың облыстық комитетімен келіседі (Келісімнің 1.24 т).

2. Жұмыскерге еңбек шартын бұзу туралы хабарлама

3. Еңбек шартын бұзу туралы жұмыс берушінің акті

4. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыру мүмкін болмаған жағдайда, жұмыскерге үш күн мерзімде пошта арқылы хабарлама жіберу

Аталған бапқа сәйкес  еңбек шартын бұзу туралы  хабарлама алған қызметкерге, өз бетінше жаңа жұмыс іздеу үшін, жұмыстан бос уақытта, аптасына бес сағаттан кем болмайтын жалақысы сақталатын уақыт беріледі.

(Келісімніңм 4.1.2 т)

Жұмыскерге өтемақы

1). Жұмыс беруші бір айдағы орташа жалақы мөлшерінде жұмысынан айырылуына байланысты өтемақы төлемдерін жүргізеді. (ҚР ЕК 131 б. 1т.)

хабардар етудің неғұрлым ұзақ мерзімі көзделмесе, жұмыс беруші еңбек шартын бұзу туралы жұмыскерді кемінде бір ай бұрын жазбаша ескертуге міндетті (ҚР ЕК 53 б.1т.).

2.     Қызметкердің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу ескерту мерзімі өткенге дейін жүргізілуі мүмкін (ҚР ЕК 56 б. 2т.). Бұл ретте жұмыстан шығарудың себебі қызметкердің жеке қалауы болып табылады, бірақ Штаттың қысқаруы емес.

3.     Жұмыс беруші маусымдық жұмыстарда істейтін жұмыскерді еңбек шартының алда бұзылатыны туралы күнтізбелік жеті күн бұрын жазбаша хабардар етуге міндетті.

(ҚР ЕК 134 б. 5 т.).

4. Жұмыскерлермен еңбек шартын бұзу бастауыш кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі (Келісімнің 1.22 т.).

5.»Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген зейнеткерлік жасқа толуына екі жылдан аз қалған жұмыскерлермен еңбек шартын жұмыс беруші мен жұмыскерлер өкілдерінің тең санынан құрылған комиссиясының оң шешімінсіз осы негіздер бойынша бұзуға жол берілмейді. (ҚР ЕК 53 б. 1т.).

6. Қысқару кезінде жұмыс беруші көрсетілген тәртіппен мынадай шараларды қабылдайды (Келісімнің 4.2.4 т.):

-бос орындарды жою, қызметтерді қоса атқаратындарды жұмыстан  босату;

– әкімшілік-басқару құрамының санын қысқарту;

– лауазымдарды біріктіріп атқаруға шектеу  қою (тыйым салу);

– босатуға ұшырайтын қызметкерлерді, олардың біліктілігіне қарай, бос орындарға ауыстыруды жүргізу.

7. Жұмыс беруші штаттың немесе жұмыскерлер санының қысқартылуы туралы акті және бес адамнан он адамға дейін жұмыс күшінің бір мезетте жұмыстан босауы туралы  Жергілікті кәсіподақ филиалымен (Келісімнің 1.23 т), он адамнан артық болса – Жергілікті кәсіподақпен келісіледі (Келісімнің 1.24 т.).

2. Кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірі

3. Жұмыс беруші мен жұмыскерлер өкілдерінің комиссия шешімі (жұмыскердің зейнеткерлік жас алдындағы жағдайында)

4. Ұсыныстан бас тартқан жағдайда басқа жұмыс (бар болса) ұсыну және еңбек шартын бұзу туралы хабарлама.

5. Қызметкердің басқа жұмыста еңбек қатынастарын жалғастырудан жазбаша бас тартуы (егер қызметкер келіссе, бас тартқан жағдайда – талап етілмейді). 6. Жұмыс берушінің еңбек шартын бұзу туралы актісі

7. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда – үш күн мерзімде жұмыскерге актінің поштамен жіберілгені туралы пошталық хабарлама

1. Жұмыскердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі және демалыста жүрген кезеңінде жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға жол берілмейді (ҚР ЕК 54 б, 1т.)

2. Жұмыс берушінің бастамасымен еңбек шартын бұзуға жол берілмейді (ҚР ЕК 54 б., 2т.):

-жұмыс берушіге жүктілік туралы анықтаманы ұсынған жүктi әйелдермен;

-үш жасқа дейiнгi балалары бар әйелдермен;

– он төрт жасқа дейінгі баланы (он сегіз жасқа дейінгі мүгедек баланы) тәрбиелеп отырған жалғызілікті аналармен, аталған балалар санатын анасыз тәрбиелеп отырған өзге де адамдармен.

Жұмыскер үшін жеңілдіктер 

Штат немесе сандық қысқару болатын жағдайда қызметкерлердің төмендегі санаттары жұмыста қалуға алғашқы кезектегі талассыз құқыққа ие болады (Келісімнің 4.2.1 т):

– зейнеталдындағы жастағы қызметкерлер (зейнетке үш жыл қалған болса);

– осы мекемеде 10 және одан да артық жыл еңбек еткендер;

– көп балалы (төрт және оданда көп) ата-аналар;

– жоғары сапалы еңбек көрсеткіштері бар қызметкерлер.

2. Жұмыс беруші мекемеде жаңа жұмыс орындары ашылған жағдайда, оның ішінде шектеулі мерзімге де, бұрын сонды жауапкершілікпен жұмыс істеген, штат және сандық қысқаруға байланысты жұмыстан босатылғандарға мекемеге қайта келіп, жұмысқа орналасуға басымдық беруді қамтамасыз етеді (Келісімнің 4.2.3 т)

3). Аталған бапқа сәйкес  еңбек шартын бұзу туралы  хабарлама алған қызметкерге, өз бетінше жаңа жұмыс іздеу үшін, жұмыстан бос уақытта, аптасына бес сағаттан кем болмайтын жалақысы сақталатын уақыт беріледі.

(Келісімніңм 4.1.2 т)

Жұмыскерге өтемақы

1). Жұмыс беруші бір айдағы орташа жалақы мөлшерінде жұмысынан айырылуына байланысты өтемақы төлемдерін жүргізеді. (ҚР ЕК 131 б. 1т.)

2. Қызметкерлерді аттестаттаудан өткізу тәртібі, талаптары мен кезеңділігі аттестаттау қағидаларында және Келісімнің, Ұжымдық шарттың талаптарында айқындалады (Келісімнің 3.2.5-3,9 т). Осы талап және ҚР ЕК  53б, 3 т.

3. Жұмыскерлермен еңбек шартын бұзу бастауыш кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі (Келісімнің 1.22 т.).

4.»Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген зейнеткерлік жасқа толуына екі жылдан аз қалған жұмыскерлермен еңбек шартын жұмыс беруші мен жұмыскерлер өкілдерінің тең санынан құрылған комиссиясының оң шешімінсіз осы негіздер бойынша бұзуға жол берілмейді. (ҚР ЕК 53 б. 1т.).

2. Кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірі

3. Жұмыс беруші мен жұмыскерлер өкілдерінің комиссия шешімі (жұмыскердің зейнеткерлік жас алдындағы жағдайында)

4. Ұсыныстан бас тартқан жағдайда басқа жұмыс (бар болса) ұсыну және еңбек шартын бұзу туралы хабарлама.

5. Қызметкердің басқа жұмыста еңбек қатынастарын жалғастырудан жазбаша бас тартуы (егер қызметкер келіссе, бас тартқан жағдайда – талап етілмейді).

6. Жұмыс берушінің еңбек шартын бұзу туралы актісі

7. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда – үш күн мерзімде жұмыскерге актінің поштамен жіберілгені туралы пошталық хабарлама

1. Жұмыскердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі және демалыста жүрген кезеңінде жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға жол берілмейді (ҚР ЕК 54 б, 1т.)

2. Жұмыскерлермен еңбек шартын бұзу бастауыш кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі (Келісімнің 1.22 т.).

2. Кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірі

3. Ұсыныстан бас тартқан жағдайда басқа жұмыс (бар болса) ұсыну және еңбек шартын бұзу туралы хабарлама.

4. Қызметкердің басқа жұмыста еңбек қатынастарын жалғастырудан жазбаша бас тартуы (бас тартқан жағдайда, егер қызметкер келіссе, – талап етілмейді).

5. Жұмыс берушінің еңбек шартын бұзу туралы актісі

6. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда – үш күн мерзімде жұмыскерге актінің поштамен жіберілгені туралы пошталық хабарлама

1. Жұмыскердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі және демалыста жүрген кезеңінде жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға жол берілмейді (ҚР ЕК 54 б, 1т.)

2. Сынақ мерзімі қызметкердің еңбек өтіліне қосылады және үш айдан аспауға тиіс. Ұйымдардың басшылары мен олардың орынбасарлары, бас бухгалтерлер мен олардың орынбасарлары үшін сынақ мерзімі алты айға дейін ұзартылуы мүмкін.

3. Қызметкер жұмыста іс жүзінде болмаған кезеңге сынақ мерзімі тоқтатыла тұрады.

4. Жұмыскердің сынақ мерзімі кезеңіндегі жұмысы теріс нәтиже берген кезде, жұмыс беруші оған еңбек шартын бұзуға негіз болған себептерді көрсете отырып, жазбаша хабардар етіп, онымен еңбек шартын бұзуға құқылы ( ҚР ЕК 37б, 1т). Көрсетілген бапта ескерту мерзімі айтылмаған, осыған байланысты сынақ мерзімінің соңғы күнін қоса алғанда, сынақ мерзімі кезеңіндегі кез келген күні жұмыс беруші қызметкерге себептерін көрсете отырып, жұмыстың теріс нәтижесі туралы жазбаша түрде хабарлауға және онымен еңбек шартын 52-баптың 1-тармағына сәйкес бұзуға құқылы.

5. Жұмыскерлермен еңбек шартын бұзу бастауыш кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі (Келісімнің 1.22 т.).

2. Кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірі

3. Жұмыс берушінің еңбек шартын бұзу туралы актісі

4. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда – үш күн мерзімде жұмыскерге актінің поштамен жіберілгені туралы пошталық хабарлама

1. Жұмыскердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі және демалыста жүрген кезеңінде жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға жол берілмейді (ҚР ЕК 54 б, 1т.)

Сот істерінің тәжірибесінен:

Жалпы ұзақтығы үш сағаттан аспайтын жұмыстан кешігу немесе мерзімінен бұрын кету жұмыстан қалуға жатпайды.

Қызметкердің жұмысқа шықпауы, оның заң бұза отырып ауыстырылған жұмысына кірісуден бас тартуына байланысты, сондай-ақ қоғамдық іс-шараға келмеу жұмыстан қалу болып саналмайды. Жұмыс беруші Жұмыскердің еңбек міндеттерін орындауға дәлелді себептерсіз жібермеуі жұмысты қалдыру  болып табылмайды.

Жұмысты қалдырудың бір мысалы демалысқа өз бетінше кету, оның ішінде жалақы сақталмайтын демалысқа шығу, мереке және демалыс күндеріндегі жұмысы үшін өз бетінше демалыс алуы саналады.

Осы тармақ бойынша еңбек шартын бұзу ҚР ЕК-нің 65,66-баптарында көзделген тәртіптік жазаны қолдану тәртібін сақтай отырып жүргізіледі.

2. Жұмыскерлермен еңбек шартын бұзу бастауыш кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі (Келісімнің 1.22 т.).

2. Жұмыскердің жазбаша түсініктемесі

3. Егер жұмыскер жазбаша түсініктеме беруден бас тартса, тиісті акт толтыру

4. Жұмыс берушінің еңбек шартын бұзу туралы актісі

5. Кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірі

6. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда – үш күн мерзімде жұмыскерге актінің поштамен жіберілгені туралы пошталық хабарлама

1. Жұмыскердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі және демалыста жүрген кезеңінде жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға жол берілмейді (ҚР ЕК 54 б, 1т.)

Осы тармақ бойынша еңбек шартын бұзу ҚР ЕК-нің 65,66-баптарында көзделген тәртіптік жазаны қолдану тәртібін сақтай отырып жүргізіледі.

2. Жұмыскерлермен еңбек шартын бұзу бастауыш кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі (Келісімнің 1.22 т.).

2.   Жұмыскердің жазбаша түсініктемесі

3. Егер жұмыскер жазбаша түсініктеме беруден бас тартса, тиісті акт толтыру.

4. Жұмыс берушінің еңбек шартын бұзу туралы актісі

5. Кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірі

6. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда – үш күн мерзімде жұмыскерге актінің поштамен жіберілгені туралы пошталық хабарлама

1. Жұмыскердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі және демалыста жүрген кезеңінде жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға жол берілмейді (ҚР ЕК 54 б, 1т.)

функцияларын атқаратын жұмыскер осы жұмысын жалғастырумен сыйыспайтын, моральға қайшы қылықтар жасаған жағдайда

Осы негіз бойынша еңбек шартын бұзуға тек тәрбиелеу функцияларын тікелей орындайтын адамдарға (мектеп мұғалімдері, оқу орындарының оқытушылары, мектепке дейінгі балалар мекемелерінің тәрбиешілері, өндірістік оқыту шеберлері және басқалар) қатысты, егер олар жасаған өнегесіз теріс қылық осы жұмысты жалғастырумен үйлеспегенде жол беріледі.

Оқу-тәрбие ұйымдарының тәрбие функцияларын тікелей орындамайтын өзге қызметкерлер осы негіз бойынша жұмыстан шығарылмайды.

Бұл жағдайда білім беру саласында білім беру функцияларын орындайтын қызметкерді нақты емес немесе жеткіліксіз тексерілген фактілер, қауесеттер негізінде жұмыстан шығаруға болмайды, яғни моральға қайшы  әрекеттерді жасау нақты фактілер мен дәлелдерге негізделуі керек.

Осы тармақ бойынша еңбек шартын бұзу ҚР ЕК-нің 65,66-баптарында көзделген тәртіптік жазаны қолдану тәртібін сақтай отырып жүргізіледі.

2. Жұмыскерлермен еңбек шартын бұзу бастауыш кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі (Келісімнің 1.22 т.).

2.Жұмыскердің жазбаша түсініктемесі

3. Егер жұмыскер жазбаша түсініктеме беруден бас тартса, тиісті акт толтыру.

4.Жұмыс берушінің еңбек шартын бұзу туралы актісі

5. Кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірі

6. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда – үш күн мерзімде жұмыскерге актінің поштамен жіберілгені туралы пошталық хабарлама

1. Жұмыскердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі және демалыста жүрген кезеңінде жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға жол берілмейді (ҚР ЕК 54 б, 1т.)

Осы тармақ бойынша еңбек шартын бұзу ҚР ЕК 65,66-баптарында көзделген тәртіптік жаза қолдану тәртібін сақтай отырып жүргізіледі.

2. Тәртіптік жаза қолдану мерзімі ол қолданылған күннен бастап алты айдан аспауына байланысты (ҚР ЕК-нің 66 б. 4 т), қызметкердің еңбек міндеттерін дәлелді себептерсіз орындамауының немесе қайталап тиісінше орындамауының қайталану мерзімі алты ай кезеңінде есептеледі.

2. Жұмыскерлермен еңбек шартын бұзу бастауыш кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі (Келісімнің 1.22 т.).

2. Қызметкердің қайта тәртіптік теріс қылығы орын алғаны туралы қызметтік (баяндамалық) жазба

3. Жұмыскердің жазбаша түсініктемесі

4. Егер жұмыскер жазбаша түсініктеме беруден бас тартса –тиісті акт толтыру

5. Жұмыс берушінің еңбек шартын бұзу туралы актісі

6. Кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірі

7. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда – үш күн мерзімде жұмыскерге актінің поштамен жіберілгені туралы пошталық хабарлама

1. Жұмыскердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі және демалыста жүрген кезеңінде жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға жол берілмейді (ҚР ЕК 54 б, 1т.)

Еңбекке жарамсыздықтың неғұрлым ұзақ мерзімі белгіленген аурулардың тізімі  Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің «Екі айдан астам еңбекке уақытша жарамсыздық мерзімі белгіленген аурулардың тізбесін бекіту туралы» 2015 жылғы 28 желтоқсандағы № 1033 бұйрығымен айқындалған

2. Жұмыскерлермен еңбек шартын бұзу бастауыш кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі (Келісімнің 1.22 т.).

2. Жұмыс берушінің еңбек шартын бұзу туралы актісі

3. Кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірі

4. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда – үш күн мерзімде жұмыскерге актінің поштамен жіберілгені туралы пошталық хабарлама

Өндірістік жарақаттануына немесе кәсіптік ауруға шалдығуына байланысты еңбекке қабілеттілігінен айырылған жұмыскердің жұмыс орны (лауазымы) еңбекке қабілеттілігі қалпына келгенге немесе мүгедектік белгіленгенге дейін сақталады (ҚР ЕК 52 б. 1 т. 20т.)

2. Жұмыскерлермен еңбек шартын бұзу бастауыш кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі (Келісімнің 1.22 т.).

2. Кәсіподақ комитетінің дәлелді пікірі

3. Жұмыс берушінің еңбек шартын бұзу туралы актісі

4. Жұмыскерді жұмыс берушінің актісімен жеке таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда – үш күн мерзімде жұмыскерге актінің поштамен жіберілгені туралы пошталық хабарлама

1. Жұмыскердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі және демалыста жүрген кезеңінде жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға жол берілмейді (ҚР ЕК 54 б, 1т.)