Кәсіподақ мүшелі тарапынан қойылған
оқу жылының басындағы өзекті сұрақтар
(2021 жылғы наурыздан бастап 2021 жылғы 1 қыркүйекке дейінгі кезең)
Сұрақ-жауап
- Еңбекақы төлемі
1 сұрақ: Мектепте музыка мұғалім болып қызмет атқарамын. «Педагог-шебер» біліктілік санаты берілді, ол үшін қосымша ақы аламын. Сонымен қатар мектепте шағын орталықта музыка сабағын жүргіземін, алайда «педагог -шебер» санаты үшін ақы төлем ақы жүргізілмеді. Неге?
Жауап: Музыка мұғалім ретінде «Педагог-шебер» санаты берілді. «мемлекеттік білім беру ұйымдары қызметкерлерінің үлгі штаттарын бекіту туралы» ҚР Үкіметтің 2008 жылғы 30 қаңтардағы № 77 қаулысына сәйкес мектепке дейінгі ұйымдарда музыкалық жетекші лауазымы қарастырылған. Бұл лауазым бойынша «педагог-шебер» санаты жоқ. Осы себептен «педаго-шебер» санатына қосымша төлем белгіленбейді.
2 сұрақ: Тәлімгерлік үшін төлем мамыр немесе қыркүйек айына дейін төленеді ме?
Жауап: «Мемлекеттік ұйымдар педагогтерінің жалақысын есептеу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 11 мамырдағы № 191 бұйрығына сәйкес тарифтеу кезінде белгіленген айлық жалақы (үстемелері мен қосымша ақылары бар лауазымдық айлықақы) тарифтеудің қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін, яғни келесі жылдың 1 қыркүйегінен бастап 1 қыркүйегіне дейін тұрақты болып қалады.
3 сұрақ: 2019 жылы мекепке мұғалім болып орналастым. 2019 жылы магистр дәрежесі берілді. Магистр дәрежесіне қосмыша төлем 2020 жылдың қаңтар айынан бастап төленді, неге?
Жауап: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 11 мамырдағы № 191 бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік ұйымдар педагогтерінің жалақысын есептеу қағидаларының 7 тармағына сәйкес бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру ұйымдарының педагогтеріне ғылыми-педагогикалық бағыт бойынша магистр дәрежесін беру кезінде айына тарифтік ставкалардың (лауазымдық айлықақылардың), қосымша ақылар мен үстемеақылардың мөлшерін өзгерту – диплом беру туралы шешім шығарылған күннен бастап жүргізіледі.
Осыған байланысты магистр дәрежесі 2019 жылы берілген, ал «Педагог мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының 2019 жылы 27 желтоқсандағы № 239 VI ҚРЗ заңында белгіленген қосымша ақы 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданыста болғандықтан, қосымша ақы 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап жүргізілуі тиіс.
4 сұрақ: Компьютермен жұмыс істейтін және қызмет көрсететін жұмыскерлерге қосымша төлем бар ма?
Жауап: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 28 желтоқсандағы № 1053 бұйрығымен Ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесін, жұмыс істеу жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығына, жыл сайынғы ақы төленетін қосымша еңбек демалысына және еңбекке ақы төлеудің жоғарылатылған мөлшеріне құқық беретін өндірістердің, цехтардың кәсіптер мен лауазымдардың тізімін, сондай-ақ оларды беру қағидалары бекітілді. ДК жұмыс істейтін және қызмет көрсететін білім беру ұйымдарының қызметкерлері бұл тізімге кірмейді және тиісінше қосымша ақы төленбейді.
- Демалыстар (еңбек, қосымша, оқу, жалақы сақталмайтын ), сауықтыруға арналған жәрдемақылар
1 сұрақ: Балалар бақшасына тәрбиеші көмекшісі болып жұмыс істедім, білім алғаннан кейін тәрбиеші лауазымына ауыстырылдым. Биылғы жылы қанша күнге еңбек демалысы беріледі?
Жауап: «Тәрбиеші көмекшісі» лауазымы бойынша демалыс ұзақтығы 30 күнтізбелік күн, осының негізінде аталған лауазым бойынша жұмыс істеген әрбір ай үшін 2,5 күн, есептеледі.
«Тәрбиеші» лауазымы бойынша демалыс ұзақтығы 56 күнтізбелік күн, сондықтан осы лауазымда жұмыс істеген әр ай үшін 4,66 күн есептеледі.
2 сұрақ: Алғашқы еңбек демалысын алу үшін қанша уақыт жұмыс істеу керек?
Жауап: Қазақстан Республикасы Еңбек демалысының (бұдан әрі-ҚР ЕК) 92 .б сәйкес жұмыскерге жұмыс істеген бірінші және келесі жылдар үшін жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысы тараптар келісімі бойынша жұмыс жылының кез келген уақытында беріледі.
Жұмыскерлерге жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысын берудің кезектілігі жыл сайын жұмыс беруші жұмыскерлердің пікірін ескере отырып бекітетін демалыстар кестесіне сәйкес айқындалады не тараптардың келісімі бойынша демалыстар кестесінен тыс белгіленеді (ҚР ЕК-нің 93-бабы).
3 сұрақ: Педагог еңбек демалысында, сол кезеңде осы педагог біліктілікті арттыру курстарынан өтуі керек. Педагогты демалыстан шақыртуға бола ма?
Жауап: Қазақстан Республикасы еңбек кодексінің 95 б. сәйкес жұмыс беруші өндірістік қажеттілік жағдайында жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысын жұмыскердің жазбаша келісімімен ғана үзуі мүмкін. Басқа жағдайларда еңбек демалысынан кері шақыртуға жол берілмейді. Жұмыскерді еңбек демалысынан кері шақыртуда жұмыскердің құқығы (ҚР ЕК 95 б. 2,3 т.):
- еңбек демалысының пайдаланылмаған бөлігі тараптарының келісімі бойынша
ағымдағы жұмыс жылы ішінде немесе келесі жұмыс жылында кез келген уақытта беріледі не келесі жұмыс жылының жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысына қосылады.
- демалыстың пайдаланылмаған бөлігін басқа уақытта берудің орнына, тараптардың
келісім бойынша жұмыскерге жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысының пайдаланылмаған бөлігінің күндері үшін өтемақы төлемі жүргізіледі .
Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, қызметкердің жазбаша келісімін алу
керек, онда қызметкер жұмыс берушіні демалыстан қайтарып алуда қандай шарттарда келісетіні туралы хабардар етуі керек: демалыс күндерін пайдалану немесе ақы төленетін демалыстың пайдаланылмаған бөлігінің күндері үшін өтемақы төлемін алу.
4 сұрақ: Колледж басшысының орынбасары, 0,5 ставка бойынша сол колледждің қоса атқару қызметшісі болып жұмыс істеймін. Демалысқа шыққанда тек басшының орынбасары лауазымы үшін ғана сауықтыру бойынша жәрдемақы төлейді, бұл дұрыс па?
Жауап: Мемлекеттік бюджет есебінен ұсталатын азаматтық қызметшілерге лауазымдық айлықақы мөлшерінде сауықтыруға арналған жәрдемақы төлене отырып, жыл сайынғы ақы төленетін негізгі еңбек демалысы беріледі.
Азаматтық қызметші – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен қазыналық кәсіпорындарда, мемлекеттік мекемелерде ақы төленетін штаттық лауазымды атқаратын және олардың міндеттері мен функцияларын іске асыру, мемлекеттік органдарға техникалық қызмет көрсетуді жүзеге асыру мен олардың жұмыс істеуін қамтамасыз ету мақсатында лауазымдық өкілеттіктерді жүзеге асыратын адам (ҚР ЕК 1б, 1т, 1) т.)
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 56-бабына, 1-бабының 1-тармағына сәйкес қоса атқарылатын жұмыс – жұмыскердің негізгі жұмысынан бос уақытында еңбек шарты жағдайында тұрақты, ақы төленетін басқа жұмысты орындауы.
Жоғарыдағыларды негізге ала отырып, қызметкердің негізгі лауазымы басшының орынбасары болып табылады, қоса атқарылатын жұмыс бойынша лауазымы – оқытушы (әрбір еңбек шарты бойынша қызметкер азаматтық қызметші болып табылады), демек, қызметкер демалысқа шыққан кезде және оқытушы ретінде сауықтыруға арналған жыл сайынғы жәрдемақыны төлеуге міндетті.
5 сұрақ. Жұмыс беруші бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыстан кері шақыртуға бұйрық шығарды, бұл дұрыс па?
Жауап: Қазақстан Республикасы еңбек кодексінің 100 б сәйкес Бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыс жұмыскердің жазбаша өтініші негізінде оның ұзақтығы көрсетіле отырып және баланың туу туралы куәлігі немесе баланың туу фактісін растайтын басқа құжат ұсыныла отырып беріледі. Жұмыскер бала күтіміне байланысты демалысты бала үш жасқа толғанға дейін толық немесе бөліп пайдалана алады. Бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыс аяқталғанға дейін жұмысқа шыққан жағдайда, жұмыскер жұмыс берушіні өзінің ниеті туралы жұмыс басталғанға дейін бір ай бұрын хабардар етуге міндетті.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде жұмыс берушінің жұмыскерді бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыстан кері шақыртуға құқығы жоқ.
6 сұрақ: Колледж оқытушыларына сауықтыруға арналған жәрдемақы нормативтік оқу жүктемесі бойыншаесептеле ме әлде нақты оқу жүктемесінен есептеледі ме?
Жауап: Азаматтық қызметшілерге жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысын берген кезде лауазымдық мөлшердегі сауықтыруға арналған жәрдемақы күнтізбелік жылда бір рет төленеді (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 139 б – бұдан әрі ҚР ЕК). Педагогтердің жекелеген санаттарына лауазымдық ақы бір аптаға белгіленген оқу жүктемесіне қарай айқындалады. («Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысының 3 тармағының 2 тармақшасы).
Осыған орай сауықтыруға арналған жәрдемақы демалысқа шыққан кездегі нақты оқу жүктемесі ескеріле отырып төленеді (ауыстыру бойынша төленетін сағаттар есепке алынбайды).
- Жұмыс уақыты, оқу жүктемесі
1 сұрақ. Мұғалімнің күнделікті жүктемесі қандай және егер сол күні сабақ болмаса, мұғалім жұмыс орнында болуға міндетті ме?
Жауап: «Педагог мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жалпы орта білім беру ұйымдарындағы нормативтік оқу жүктемесі 2021 жылғы 1 қыркүйектен бастап аптасына 16 сағат (8-баптың 3-тармағы ).
Мұғалімнің күнделікті жүктемесі сабақ кестесімен анықталады, онда оқу сабақтарының бірізділігі көрсетіледі және үлгілік оқу жоспары негізінде құрылады, жұмыстың жылдық күнтізбелік оқу кестесімен регламенттеледі (Тиісті үлгідегі және түрдегі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы № 595 бұйрығы 28,34 т.)
Білім беру ұйымдары бір күндегі ең жоғары оқу жүктемесін белгілеуде, өздерінің жарғыларында айқындалатын оқыту нысандарын, құралдарын және әдістерін таңдауда дербес болады (Қағидалардың 36-тармағы).
Білім беру ұйымындағы сабақ кестесін оның басшысы не оны алмастыратын тұлға бекітеді (Қағиданың 36-тармағы.).
Осыған сүйене отырып, мұғалімде сабақ болмаған күні ол жұмысқа шықпауы керек.
2 сұрақ: Неге мектеп әкімшілігінде аптаға алты күндік, ал қалған педагогтерде аптасына бес күндік жұмыс жасайды?
Жауап: Қазақстан Республикасының еңбек кодексінің (бұдан әрі – ҚР ЕК ) 71 б сәйкес
жұмыскерлер үшін екі демалыс күні бар бес күндік жұмыс немесе бір демалыс күні бар алты күндік жұмыс аптасын белгіленеді.
Жұмыс беруші еңбек және ұжымдық шарттардың талаптарына немесе жұмыс берушінің актісіне сәйкес бес күндік немесе алты күндік жұмыс аптасын белгілейді.
3 сұрақ: Төрт жыл бойы мектепалды даярлық сыныпта тәрбиеші болып жұмыс істеймін және жыл сайынғы еңбек ақым балалар санына байланысты, егер сыныпта 10 баладан жоғары болса – тәрбиешінің 1 ставкасы, егер оннан төмен болса, онда 0,7 ставка төленеді. Биылғы жылы 5 бала, маған 0,5 ставкаға төленеді. Бұл дұрыс па?
Жауап: «Мемлекеттік білім беру ұйымдары қызметкерлерінің үлгі штаттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 30 қаңтардағы № 77 қаулысының 8 тарауының 20 тармағына сәйкес Мектепке дейінгі дайындық жөніндегі жұмыс ұйымдастырылған білім беру ұйымдарында мектеп жасына дейінгі балалар сыныбының тәрбиешісі лауазымының штат бірліктері белгіленеді. Яғни, бұл лауазым сынып толтырымына байланысты емес.
4 сұрақ. Бастауыш сынып мұғалімінің цифрлық сауаттылық бойынша сағатын информатика мұғаліміне беруге болады ма?
Жауап: Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 11 мамырдағы № 191 бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік ұйымдар педагогтерінің жалақыны есептеу қағидаларына сәйкес бастауыш сынып мұғалімінің сағаттары келесі пәндері бойынша маман мұғалімдерге берілуі мүмкін: көркем еңбек, музыка, дене шынықтыру, шетел тілі, қазақ тілі (орыс тілінде оқытатын мектептерде), орыс тілі (қазақ тілінде оқытатын мектептерде).
5 сұрақ. Колледжде топта 2 шебер бар, осы топта сынып жетекшісі болу керек пе?
Жауап: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 30 қаңтардағы № 77 қаулысымен бекітілген Мемлекеттік білім беру ұйымдары қызметкерлерінің үлгі штаттарына сәйкес техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында өндірістік оқыту шебері лауазымының штат бірлігі техникалық, технологиялық, ауыл шаруашылығы мамандықтары бойынша 12-15 білім алушыдан өндірістік оқыту тобына бір штат бірлігі есебінен, ал күрделі жабдыққа қызмет көрсетуге, қауіпті және күрделі жұмыстарды орындауға байланысты кәсіптер бойынша 8-10 білім алушыдан белгіленеді.
Сынып жетекшілігі (топ жетекшісі) үшін «Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысымен техникалық және кәсіби білім ұйымдарында базалық лауазымдық жалақының 50% мөлшерінде қосымша ақы көзделген.
Топ жетекшілігі үшін қосымша ақыны бөлу құқығы (оқытушыға не өндірістік оқу шеберіне немесе басқа қызметкерге) «Мемлекеттік ұйымдар педагогтерінің жалақыны есептеу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 11 мамырдағы № 191 бұйрығымен колледж басшысына жүктеледі.
- Әлеуметтік әріптестік туралы келісім. Ұжымдық шарт.
1 сұрақ. Ұжымдық шарт ережелері кәсіподақ мүшелеріне кірмейтін тұлғаларға қолданыла ма?
Жауап: Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 1 б. 1 т. 79 т) келісті ұжымдық шарт – ұйымдағы әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттейтін, жұмыскерлердің өкілдері арқылы жұмыскерлер мен жұмыс беруші арасында жасалатын жазбаша келісім нысанындағы құқықтық акт; Ұйымда бір ұжымдық шарт жасалады (ҚР ЕК 156 б. 3 т); «Қостанай облысы әкімдігінің білім басқармасы» мен «Қостанай облысы білім және ғылым ұйымдары қызметкерлерінің жергілікті кәсіптік одағы» ҚБ арасындағы 2021-2023 жылдарға арналған әлеуметтік әріптестік туралы келісімнің (бұдан әрі Келісім) 1.8.т). Осылайша, ұжымдық шарт барлық қызметкерлерге қолданылады.
2 сұрақ. Жұмыс беруші бұл нормативтік акт емес деп түсіндіре отырып, Әлеуметтік әріптестік туралы келісім ережесін мойындамайды. Сонда бұл қандай акт?
Жауап: Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің (бұдан әрі – ҚР ЕК)1 т. 1т. 8т) келісті әлеуметтік әріптестік туралы келісім (бұдан әрі-Келісім) – тараптардың республикалық, салалық және өңірлік деңгейлердегі жұмыскерлер үшін мазмұнын және еңбек жағдайларын, жұмыспен қамтуды және әлеуметтік кепілдіктерді белгілеу жөніндегі міндеттемелерін айқындайтын әлеуметтік әріптестік тараптарының арасында жасалатын жазбаша келісім нысанындағы құқықтық акт;
Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының, демек Келісімнің мақсаты еңбек қатынастарын және еңбек қатынастарымен тікелей байланысты өзге де қатынастарды еңбек қатынастары тараптарының құқықтары мен мүдделерін қорғауға, еңбек саласындағы құқықтар мен бостандықтардың ең төмен кепілдіктерін белгілеуге бағытталған құқықтық реттеу болып табылады (ҚР ЕК 3б. 1т).
Әлеуметтік әріптестік тараптары келісімдерінің, ұжымдық, еңбек шарттарының, жұмыс беруші актілерінің Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасымен салыстырғанда жұмыскерлердің жағдайын нашарлататын ережелері жарамсыз деп танылады және қолданылмауға тиіс (ҚР ЕК 10 б. 2т.)
Келісімдердің, ұжымдық, еңбек шарттарының талаптары біржақты тәртіппен өзгертілмейді (ҚР ЕК 10 б. 3т.).
Жұмыс беруші осы Кодекске және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне, еңбек шартына, келісімдерге, ұжымдық шартқа сәйкес өз құзыреті шегінде актілер (бұйрықтар) шығарады (ҚР ЕК 11 б).
«Қостанай облысы әкімдігінің білім басқармасы» ММ мен «Қостанай облысы білім және ғылым ұйымдары қызметкерлерінің жергілікті кәсіптік одағы» ҚБ арасындағы 2021 -2023 жылдарға арналған әлеуметтік әріптестік туралы келісім (Қазақстан Республикасы еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінде 12.01.2021 ж. № 185 болып тіркелген). Келісімге жұмыс берушілердің өкілі-З. Ә. Байменовамен (Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының басшысы) және білім беру ұйымдары қызметкерлерінің өкілі -В. А. Цымбалюкпен (Қостанай облысы білім және ғылым ұйымдары қызметкерлерінің жергілікті кәсіптік одағы) қол қойылды.
Келісімнің шартын орындамаған жағдайда жұмыс берушіге әкімшілік айыппұл салынады.
- Еңбек шарты, лауазымдық міндеттер.
1 сұрақ. Мектеп директоры 1994 жылы жұмысқа қабылданғанымен онымен еңбек шарт жасалмаған. Осы уақыт аралығында аудандық білім бөлімінің басшысы ауысқандықтан, еңбек шартың қалай қалпына келтіруге болады?
Жауап: Қазақстан Республикасы еңбек кодексінің (бұдан әрі ҚР ЕК ) 23 б келісті жұмысқа қабылдау кезінде осы Кодексте белгіленген тәртіппен және жағдайларда жұмыскерлермен еңбек шарттарын жасасуға міндетті. Шарт жасасу тәртібі ҚР ЕК 33 б. анықталған. Жұмыс берушінің кінәсінен еңбек шарты болмаған және (немесе) тиісті түрде ресімделмеген жағдайда, ол Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жауапты болады. Бұл жағдайда еңбек қатынастары қызметкер жұмысқа кіріскен күннен бастап пайда болды деп саналады.
Бұл жағдайда еңбек қатынастары 1994 жылдан бастап пайда болды, бұл ретте еңбек шартының болмауы анықталған кезден бастап ҚР ЕК-нің 33-бабына сүйене отырып, еңбек шартын жасасу рәсімін жүзеге асыру қажет, сондай-ақ ҚР ЕК-нің 23-бабына сәйкес жұмыс беруші еңбек шартын жасасу туралы ақпаратты еңбек бойынша уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіпте еңбек шарттарын есепке алудың бірыңғай жүйесіне енгізуге міндетті.
2 сұрақ. Үй-жайларды тазалаушының лауазымдық міндеттері қандай нормативтік құжатпен анықталған?
Жауап: Қазақстан Республикасы еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2009 жылғы 30 қарашадағы № 343-П бұйрығымен бекітілген, Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік -біліктілік анықтамалығына сәйкес, үй-жайларды тазалаушы жұмысының сипаттамасы:
Үй-жайларды, дәліздерді, баспалдақтарды жинау. Жиһаздан, кілем бұйымдарынан шаңды кетіру, қолмен немесе машиналар мен құрылғылардың көмегімен қабырғаларды, едендерді, терезелерді сыпыру және жуу және т.б. Қоқыс пен қалдықтарды жинау және белгіленген орынға тасымалдау. Себезгі бөлмелерін, киім ілетін орындарды және басқа да жалпы пайдалану орындарын тазалау және дезинфекциялау. Жуу және дезинфекциялау ерітінділерін дайындау. Жуу құралдарын, инвентарларды және сүрту материалын алу. Тазаланатын үй-жайларда санитария және гигиена ережелерін сақтау. Білуге тиіс: тазаланатын орындарды күтіп ұстау жөніндегі санитария және гигиена ережесі, қызмет көрсетілетін жабдықтар мен құрылғылардың құрылысы және пайдалану ережесі; жинау ережесі; жуу және дезинфекциялау құралдарының мақсаты және концентрациясы; санитариялық-техникалық жабдықты пайдалану ережесі.
3 сұрақ. 1 қыркүйекте мектепте сыныптар қысқарады, қызметкерлерді қысқарту процедурасы қандай және кімнің жұмыста қалуға басым құқығы бар?
Жауап: Штат қысқартылған кезде, егер еңбек, ұжымдық шарттарда хабардар етудің неғұрлым ұзақ мерзімі көзделмесе, жұмыс беруші еңбек шартын бұзу кезінде еңбек шартын бұзу туралы жұмыскерді кемінде бір ай бұрын хабардар етуге міндетті (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 53 бабының 1 тармағы (бұдан әрі- ҚР ЕК).
Штатты қысқарту кезінде еңбек шартын бұзуға жол берілмейді:
1). Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген зейнеткерлік жасқа толуына екі жылдан аз қалған жұмыскерлермен (ҚР ЕК 53 б. 1т. )
2) Жүктілік туралы анықтаманы ұсынған жүктi әйелдермен, үш жасқа дейiнгi балалары бар әйелдермен, он төрт жасқа дейінгі баланы (он сегіз жасқа дейінгі мүгедектігі бар баланы) тәрбиелеп отырған жалғызілікті аналармен, аталған балалар санатын анасыз тәрбиелеп отырған өзге де адамдармен (ҚР ЕК 54.б 2т.)
«Қостанай облысы әкімдігінің білім басқармасы» мен «Қостанай облысы білім және ғылым ұйымдары қызметкерлерінің жергілікті кәсіптік одағы» ҚБ арасындағы 2021-2023 жылдарға арналған әлеуметтік әріптестік туралы келісімнің (бұдан әрі-Келісім) 4.2.1. тармағына келісті (Қазақстан Республикасы еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінде 12.01.2021 ж № 185 болып тіркелген) , Штат немесе сандық қысқару болатын жағдайда қызметкерлердің төмендегі санаттары жұмыста қалуға алғашқы кезектегі талассыз құқыққа ие болады:
- зейнеталдындағы жастағы қызметкерлер (зейнетке үш жыл қалған болса);
- осы мекемеде 10 және одан да артық жыл еңбек еткендер;
- көп балалы (төрт және оданда көп) ата-аналар;
- жоғары сапалы еңбек көрсеткіштері бар қызметкерлер.
4 сұрақ. Балабақша тәрбиешісі ақысыз демалыс алып, көру қабілетін тексеру үшін басқа қалаға кетті. Тексеру ұзаққа созылды, қызметкері ұялы байланыс арқылы басшыға жұмысқа кірісе алмайтындығы туралы хабарлады. Басшы қызметкердің жалақысыз демалыс беру туралы өтініш жазу керегін айтты.. Басқа қалада жүргендіктен қызметкер мұндай өтініш бере алмады. Басшы қызметкердің жұмыс орнында болмауы туралы акт жасады және қызметкердің үш сағаттан астам уақыт жұмыста болмауына байланысты еңбек шартты бұзу туралы бұйрық шығарды.
Жауап: Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 52 бабына сәйкес жұмыскер бір жұмыс күні (жұмыс ауысымы) ішінде дәлелді себепсіз үш және одан да көп сағат бойы жұмыста болмаған жағдайда жұмыс берушінің бастамасымен еңбек шарты бұзылуы мүмкін. Көру қабілетін тексерту дәлелді себеп болып табылады. Демалысты уақтылы орындамағаны үшін жұмыс беруші басқа тәртіптік жазалар: есерту, сөгіс, қатаң сөгіс қолдануға құқылы.
- Тәртіптік жазалар.
1 сұрақ. Бастауыш кәсіподақ ұйымы төрағасының жұмысын педагогикалық әдеп жөніндегі кеңесте қарауға және тәртіптік жаза қолдануға бола ма?
Жауап: «Кәсіптік одақтар туралы» Қазақстан Республикасының заңына 2014 жылғы 27 маусымдағы № 211-V ҚРЗ сәйкес кәсіподақтар өз қызметінде барлық деңгейдегі мемлекеттік органдардан, саяси партиялардан, жұмыс берушілерден тәуелсіз болады, олардың бақылауында болмайды және оларға есеп бермейді (5 б. 3 тармақ). «Қостанай облысы әкімдігінің білім басқармасы» мен «Қостанай облысы білім және ғылым ұйымдары қызметкерлерінің жергілікті кәсіптік одағы» ҚБ арасындағы 2021-2023 жылдарға арналған әлеуметтік әріптестік туралы келісімнің (бұдан әрі-Келісім) 9.3.1. тармағына сәйкес Бастауыш кәсіподақ ұйымдарының кәсіподақ комитеттерінің төрағалары жоғары тұрған кәсіподақ органының алдын-ала келісімінсіз тәртіптік жауапкершілікке тартылмайды.
«Педагогикалық әдептің кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 11 мамырдағы № 190 бұйрығын негізге ала отырып Педагогикалық әдеп туралы кеңес тек педагог қызметкерлерге қатысты мәселелерді қарастыра алады.
