Әлеуметтік әріптестерге көмек
Жалақыны есептеу және төлеу кезінде бюджет қаражатын заңсыз және негізсіз пайдаланудың бұзушылықтары мен тәуекелдерінің тізбесі
(аудиторлық тексеру актілерінен)
№ 1 бұзушылық мысалы
Бұзушылық мысалы | Заңнамаға сәйкес | НҚА атауы | Қауіп сигналы / Тәуекел |
Білім бөлімінің бұйрығымен білім беру ұйымының басшысына «мұғалім» лауазымына аптасына 8 сағат көлемінде қоса атқарылатын жұмыс істеуге рұқсат берілді
Іс жүзінде 8 сағат көлемдегі сағаттарды қоса атқарған жұмысы үшін қосымша ақы төленді, өйткені жеке еңбек шарт жоқ.
|
1). жұмыскердің еңбек шартында (лауазымдық нұсқаулықта) көзделген өзінің негізгі жұмысымен қатар басқа бос лауазым бойынша қосымша жұмысты орындауы – лауазымдарды қоса атқару;
2).Лауазымдарды қоса атқарғаны үшін қосымша ақы Мемлекеттік мекемелердің басшыларына және олардың орынбасарларына қолданылмайды.
|
1). Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 111 бабы (бұдан әрі ҚРЕК);
2). «Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 31.12.2015 ж. №1193 қаулысының № 18 қосымшасы (бұдан әрі ҚРҮҚ №1193); Көрсетілген НҚА-ға сүйене отырып білім беру ұйымының басшысы және оның орынбасары «мұғалім» лауазымы бойынша жүктемені тек жеке еңбек шарт жасаса отырып қоса атқарылатын жұмыс істей алады. |
Жоғары тәуекелдің пайда болуына (болуына) ықпал етеді:
1). Директордың өкілеттігін асыра пайдалану (мұғалімнің сағатын біріктіруге өзі рұқсат берді); 2). Білім бөлімінің бұйрығына бағынбау; 3). НҚА бұза отырып оқу сабақтарының кестесін жасау – директор лауазымында жұмыс істеу кезінде мұғалім лауазымындағы оқу сабақтарының уақыты. 4).Білім беру ұйымы басшысының заңсыз және негізсіз қосымша табысы-аудиторлық тексеру актісіне сәйкес бюджет кірісіне қайтарылуға жатады. |
№ 2 бұзушылық мысалы
Бұзушылық мысалы | Заңнамаға сәйкес | НҚА атауы | Қауіп сигналы / Тәуекел |
1 қыркүйектегі жағдай бойынша бос орындар және келесі пәндер бойынша сағат оқылмайды:
— жаһандық құзыреттілік; — музыка; — Көркем еңбек. Қалыптасқан қаражатты үнемдеу қызметкерлерге сыйлықақы беруге бағытталған. Бұл ретте бос жұмыс орындарының болуы туралы мәліметтер халықты жұмыспен қамту орталығына жіберілмеді.
|
Білім беру ұйымдарындағы оқу-тәрбие процесі оқу жұмыс жоспарлары мен оқу жұмыс бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылады.
Оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау оқу жоспарлары мен бағдарламаларының толық көлемде уақтылы және сапалы орындалуын қамтамасыз етуі тиіс.
Білім беру ұйымының басшысы жалпыға міндетті білім беру стандартының талаптарын бұзғаны үшін жауап береді. Білім беру ұйымының басшысы бос жұмыс орындарының бар екендігі туралы Жұмыспен қамту орталығына уақтылы хабарлауға міндетті, әйтпесе басшыға әкімшілік жаза шаралары қолданылуы мүмкін. |
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңының 28 бабы
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңының 45 бабының 3 тармағы ҚР «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» кодексінің 98 бабының 1 тармағының 2 тармақшасына сәйкес Халықты жұмыспен қамту орталығына бос жұмыс орындарының бар екендігі туралы мәліметтердің жіберілмегені, уақтылы жіберілмегені үшін 5АЕК мөлшерінде айыппұл салынады. |
Тәуекелдің пайда болуына (болуына) ықпал етеді:
1). Оқу жоспарлары мен оқу бағдарламаларын орындамау; 2). Бюджет қаражатын заңсыз үнемдеу есебінен қызметкерлер мен әкімшілікке құқыққа қарсы сыйлықақы беру; 3). Қызметкерлердің сыйлықақылар түріндегі заңсыз және негізсіз қосымша табысы-аудиторлық тексеру актісіне сәйкес бюджет кірісіне қайтарылуға жатады. 4). Халықты жұмыспен қамту орталығына бос жұмыс орындары туралы хабарламағаны үшін әкімшілік айыппұл салынуы мүмкін. |
№ 3 бұзушылық мысалы
Бұзушылық мысалы | Заңнамаға сәйкес | НҚА атауы | Қауіп сигналы / Тәуекел |
Жұмыс қорытындылары бойынша жұмыскерлерге сыйлықақы беру жүзеге асырылады, бұл ретте сыйлықақы беру туралы ережеде жұмыскерлердің жұмыс қорытындыларын бағалау критерийлері көзделмеген.
|
Ұйымдардың басшыларына: ұжымдық шартта және (немесе) жұмыс берушінің актісінде айқындалған тәртіппен ұйымдар қызметкерлерінің лауазымдық айлықақыларына ынталандырушы үстемеақылар белгілеуге, кредиторлық берешегі болмаған кезде қаржыландыру жоспары бойынша тиісті мемлекеттік мекемені ұстауға көзделген қаражатты үнемдеу есебінен немесе Мемлекеттік басқару органы қазыналық кәсіпорын үшін бекіткен даму жоспары бойынша кредиторлық берешегі болмаған кезде материалдық көмек беруге және сыйлықақы беруге құқық берілді. | «Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» ҚазақстанРеспубликасыҮкіметінің2015жылғы31желтоқсандағы№1193қаулысының6-тармағы.
Яғни, жұмыс қорытындылары бойынша сыйлықақыларды төлеу кезінде лауазымның әрбір атауы бойынша бағалау критерийлері бар сыйлықақы туралы ереже қажет.
|
Тәуекелдің пайда болуына (болуына) ықпал етеді:
Кейбір қызметкерлерге ұжымдық шартта және (немесе) жұмыс берушінің актісінде көзделмеген артықшылықтар беру — аудиторлық тексеру актісіне сәйкес бюджет кірісіне қайтарылуға жатады.
|
№ 4 бұзушылық мысалы
Бұзушылық мысалы | Заңнамаға сәйкес | НҚА атауы | Қауіп сигналы / Тәуекел |
2 еңбекақы мөлшерінде жалақы бойынша аванс беру
|
Аванс – бұл қызметкердің болашақ жалақы есебінен алынған ақшалай соммасы
ҚР еңбек кодексіне сүйене отырып аванс төлеуге жол беріледі, бірақ 50% аспайды.
|
Жалақы келесі айдың бірінші онкүндігінен кешіктірілмей айына кемінде бір рет белгіленеді және төленеді (ҚР ЕК 113-бабы 1-тармағы). Яғни, бір реттен артық төленуі мүмкін – мысал ретінде авансты төлеу болып табылады. ҚР ЕК 115-бабының 2-тармағы, 3 тармақшасына сәйкес, аванс қызметкердің бір айдағы есептелген жалақысынан ұсталуға тиіс. Бұл ретте, ҚР ЕК-нің 115-бабы 3-тармағына сүйене отырып, жалақыдан ұстап қалу қызметкерге тиесілі жалақының 50% — нан аспауы тиіс. | Тәуекелдің пайда болуына (болуына) ықпал етеді:
1). Еңбек заңнамасын бұза отырып, қызметкерлердің біріне артықшылық беру сыбайлас жемқорлықтәуекелі болып табылады.Бұлретте,білім беру ұйымыныңбасшысынақызметкерлерарасында сыбайлас жемқорлыққа қарсымәдениеттіқалыптастыруміндетіжүктелген (ҚРБҒМ2009жылғы13шілдедегі№338«Педагоглауазымдарыныңүлгілікбіліктіліксипаттамаларынбекітутуралы» бұйрығының46-тармағы).Лауазымдықміндеттерінорындамағаны үшін ҚРЕК65-бабынасәйкестәртіптікжазақарастырылған.
Қызметкерге артық төленген аванс аудиторлық тексеру актісіне сәйкес бюджет кірісіне қайтарылуға жатады.
|
№ 5 бұзушылық мысалы
Бұзушылық мысалы | Заңнамаға сәйкес | НҚА атауы | Қауіп сигналы / Тәуекел |
Басшының міндеттерін уақытша атқарғаны үшін білім беру ұйымы басшысының орынбасарына қосымша ақы төленеді, бұл ретте басшының осы орынбасарының лауазымдық міндеттерінде бұл уақытша атқару көзделген. | Егер уақытша болмаған қызметкерді ауыстыру алмастырушы қызметкердің лауазымдық міндеттеріне кіретін болса, уақытша болмаған қызметкердің міндеттерін орындағаны (алмастырғаны) үшін қызметкерлерге қосымша ақы төлеу жүргізілмейді. | Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 111 бабының 2 тармағы 3 тармақшасы
. |
Тәуекелдің пайда болуына (болуына) ықпал етеді:
1.ҚР ЕК-ні бұза отырып, қосымша ақы көзделген, бұл артық есептелген сома болып табылады — аудиторлық тексеру актісіне сәйкес бюджет кірісіне қайтарылуға жатады. |
№ 6 бұзушылық мысалы
Бұзушылық мысалы | Заңнамаға сәйкес | НҚА атауы | Қауіп сигналы / Тәуекел |
Басшының орынбасары 1 ставкада жұмыс істейді (жұмыс уақыты – аптасына 36 сағат немесе күніне 7 сағат 12 минут) және аптасына 8 сағат апталық жүктемемен тарих пәнінің мұғалімі ретінде қоса атқарылатын жұмыс істейді. Бұл ретте, жұмыс кестесінде түскі үзіліс уақыты көзделмеген, сондай-ақ мұғалім лауазымындағы оқу сабақтарының уақыты басшының орынбасары лауазымындағы жұмыс уақытымен сәйкес келеді.
|
Күнделікті жұмыс барысында қызметкерге кем дегенде жарты сағат демалу және тамақтану үшін бір үзіліс берілуі керек. Демалу және тамақтану үшін үзіліс уақыты жұмыс уақытына қосылмайды.
Қоса атқарылатын жұмыс-қызметкердің негізгі жұмыстан бос уақытында еңбек шарты талаптарында басқа тұрақты ақы төленетін жұмысты орындауы. |
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 81 бабының 1 тармағы
ҚР ЕК 81 б. 3 т
ҚР ЕК 1 б., 1 т, 56) т.
Яғни, қызметкер негізгі жұмыстан бос уақытында ғана қоса атқарылатын жұмыс істеуге құқылы, осыған байланысты жұмыс кестесі осы талапты ескере отырып жасалуы керек.
|
Тәуекелдің пайда болуына (болуына) ықпал етеді:
1.Қызметкердің еңбегін қорғау бөлігінде еңбек заңнамасын бұзу; 2.Білім беру ұйымы басшысының «Педагог лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларын бекіту туралы» ҚР БҒМ 2009 жылғы 13 шілдедегі № 338 бұйрығының 46-тармағында белгіленген өз лауазымдық міндеттерін орындамауы, оған сәйкес жұмыс беруші оқу-тәрбие процесі кезінде білім беру ұйымы қызметкерлерінің өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігіне жағдайлар жасайды. Лауазымдық міндеттерін орындамағаны үшін ҚР ЕК 65-бабына сәйкес тәртіптік жаза қарастырылған; 3.Басшының орынбасарының жұмыс кестесі оның тарих пәнінің мұғалімі лауазымы бойынша қосымша уақыт жұмыс істемегенін, бірақ бұл қызметті Жұмыс уақыты шеңберінде басшының орынбасары лауазымы бойынша жүзеге асырғанын растайды, бұл лауазымдарды қоса атқару болып табылады, ал 31.12.2015 ж. № 1193 ҚРҮ № 18 қосымшасына сәйкес лауазымдарды қоса атқарғаны үшін қосымша ақы Мемлекеттік мекемелердің басшыларына және олардың орынбасарларына қолданылмайды, бұл аудиторлық тексеру актісіне сәйкес бюджет кірісіне қайтарылуға жатады дегенді білдіреді. |
№ 7 бұзушылық мысалы
Бұзушылық мысалы | Заңнамаға сәйкес | НҚА атауы | Қауіп сигналы / Тәуекел |
Мектепте қоса атқарылатын жұмыс істейтін мұғалімге магистр дәрежесі үшін 10 АЕК мөлшерінде қосымша ақы төленді.
|
Ғылыми-педагогикалық бағыт бойынша магистр дәрежесі үшін қосымша ақы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру ұйымдарының мұғалімдері мен әдістемелік кабинеттің педагогтеріне және тек негізгі жұмыс орны бойынша жүзеге асырылуы мүмкін. | «Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысына № 4 қосымша. | Тәуекелдің пайда болуына (болуына) ықпал етеді:
1.Қоса атқарылатын жұмыс істейтін мұғалімге осы қосымша төлемді заңсыз төлеу артық есептелген сома болып табылады-аудиторлық тексеру актісіне сәйкес бюджет кірісіне қайтарылуға жатады. |
№ 8 бұзушылық мысалы
Бұзушылық мысалы | Заңнамаға сәйкес | НҚА атауы | Қауіп сигналы / Тәуекел |
Информатиканы оқыту кезінде сынып екі кіші топқа бөліну керек еді. Кіші топтардың бірінің мұғалімінің ауруына байланысты кіші топтар біріктіріліп, сабақты бір мұғалім жүзеге асырды, бұл ретте еңбекақы екі кіші топқа төленді. | 1. Жалақы қызметкерге жұмыс берушінің жұмыс уақытын есепке алу құжаттарында ескерілген нақты жұмыс істеген уақыты үшін төленеді. | Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 103 бабының 1 тармағы; | Тәуекелдің пайда болуына (болуына) ықпал етеді:
1.Мұғалім қосымша уақытты басқа кіші топқа жұмсамады, ал басқа кіші топқа жалақы алды, бұл артық алынған сома болып табылады және аудиторлық актіге сәйкес бюджет кірісіне қайтарылады. |
№ 9 бұзушылық мысалы
Бұзушылық мысалы | Заңнамаға сәйкес | НҚА атауы | Қауіп сигналы / Тәуекел |
Мектеппедагогтеріарасындаоқужүктемесініңбіркелкібөлінбеуі.Мысалы,мектепте148сағатматематика бар.Тиістібілімібармұғалімдер-5адам.
Жүктеменің таралуы келесідей: 1.Мұғалім-24 сағат; 2.Мұғалім-25 сағат; 3.Мұғалім -37 сағат; 4. Мұғалім-27 сағат; 5. Мұғалім — 35 сағат. Жүктемені бөлуді мектеп басшысы педагогикалық кеңестің оң шешімінсіз жүзеге асырды.
|
1.Мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын мемлекеттік білім беру ұйымдары педагогтерінің жалақысы білім беру ұйымының педагогикалық кеңесінің оң шешімі негізінде ұйымның бірінші басшысы (не оны алмастыратын адам) бөлетін оқу жүктемесіне байланысты есептеледі. | «Мемлекеттік ұйымдар Педагогтарінің жалақысын есептеу қағидаларын бекіту туралы» 2020 жылғы 11 мамырдағы № 191 бұйрығының 3 тармақшасы. | Тәуекелдің пайда болуына (болуына) ықпал етеді:
1. Қызметкерлердің біріне артықшылық беру сыбайлас жемқорлықтәуекелі болып табылады.Бұлретте,білім беру ұйымыныңбасшысынақызметкерлерарасында сыбайлас жемқорлыққа қарсымәдениеттіқалыптастыруміндетіжүктелген (ҚРБҒМ2009жылғы13шілдедегі№338 «Педагоглауазымдарыныңүлгілікбіліктіліксипаттамаларынбекітутуралы» бұйрығының46-тармағы). Лауазымдықміндеттерінорындамағаны үшін ҚРЕК65-бабынасәйкестәртіптікжазақарастырылған.
Ақшалай қаражат қайтарылмайды, өйткені іс жүзінде барлық оқу сағаттары бөлінген. |
Аталған бұзушылықтар бойынша білім беру ұйымдарының басшыларына жалақы мен сыйлықақы бойынша артық есептелген соманы бюджет кірісіне қайтару ұсынылды.
Қызметкердің жалақысынан ұстап қалу Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 115-бабында айқындалғанын еске саламыз. Ұстап қалу не қызметкердің жазбаша келісімі болған кезде не сот шешімі бойынша жүргізіледі, жұмыскердің жұмыс істемеген авансты өтеуі – қызметкерге жалақы есебінен берілген жағдайды қоспағанда (бұл жағдайда — № 4 бұзушылықтың мысалы), бұл жағдайда жұмыс берушінің бұйрығы шығарылады, ал қызметкер бұл туралы хабардар етіледі, яғни қызметкердің келісімі талап етілмейді.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 960-бабының 3-тармақшасына сәйкес, егер осы ақшалай сомаларды алуда оның тарапынан жосықсыз екендігі дәлелденбесе, қызметкер артық есептелген және төленген жалақыны қайтаруға міндетті емес екендігіне назар аударамыз.